De natuur is van zichzelf

Het fortuin van Fausto – Oliver Jeffers – Vertaling: Mirjam Hoekstra – De Fontein – 96 blz.

In het nawoord staat een zin die auteur Joe Heller ooit tegen collega-auteur Kurt Vonnegut gezegd schijnt te hebben, op een feestje van een miljardair: ‘Ik heb iets wat hij nooit zal hebben: de wetenschap dat ik genoeg heb.’
Deze zin heeft kunstenaar en verhalenverteller Oliver Jeffers geïnspireerd tot het poëtische verhaal over een zekere Fausto, die alle natuur in de wereld meent te kunnen bezitten, van bloem tot schaap, van boom tot berg, en zelfs de zee. Ze gaan er allemaal min of meer mee akkoord dat ze Fausto’s bezit zijn, tot de berg zijn hakken in het zand zet en er niet over peinst. Na een woedeaanval van Fausto buigt de berg alsnog. Dan gaat Fausto met een boot de zee op. De zee geeft ook mee, maar op een heel andere manier dan Fausto verwacht.

De moraal van het verhaal is natuurlijk duidelijk: de mens kan de natuur niet bezitten, de natuur is van zichzelf, en ook als de mens er niet meer zou zijn, gaat de natuur gewoon verder met waar ze mee bezig was.

Op het eerste gezicht ziet het boek er eenvoudig uit, maar de lithografische technieken die Jeffers heeft gebruikt, de vormgeving (inclusief de traditionele loden handletters) en de papiersoort, maken duidelijk dat het geheel goed is overdacht en dat dit boek is gemaakt met veel liefde voor het papieren boek. Toch brengt mij dit wel op het volgende:

Vaak staan er maar een paar zinnen (soms zelfs één heel korte of slechts één woord) op een verder lege pagina; ik maak daaruit op dat Jeffers de lezer hiermee dwingt tot stilte en contemplatie, maar ik moet bekennen dat ik de pagina’s meteen omsloeg om te kijken hoe het verhaal verderging.
Ik denk dat zo’n verhaal ook prima tot zijn recht zou komen in een bundel met meerdere fabels, zodat er meer te bekijken en te lezen valt. Dat is vast heel Hollands gedacht, maar een boek met een krappe honderd pagina’s, waarvan er vijfenveertig bijna leeg of helemaal leeg zijn? Ik meen te begrijpen welk doel dat dient, maar toch heb ik er moeite mee.

Dat neemt niet weg dat het verhaal op zich prachtig is, voor deze Nederlandse editie kundig vertaald door Mirjam Hoekstra. Hoe korter een verhaal, hoe nauwer ieder woord telt, en Hoekstra heeft in haar vertaling precies de juiste woorden weten te vinden.
Ook de tekeningen mogen er zijn, veelal in aardse en blauwe tinten, met hier en daar een uitschieter in een felle kleur. De cover op het papieren omslag en de schutbladen zijn ook zeer geslaagd, wat voor mij persoonlijk niet geldt voor de oranjeroze linnen kaft onder het omslag, maar dat is een kwestie van smaak.

Het Fortuin van Fausto is een mooi verhaal om met kinderen over te filosoferen en nodigt uit om het met ze te hebben over hebzucht en over de rol van de mensheid op deze aarde. Want hoe belangrijk zijn we eigenlijk? Oliver Jeffers geeft daar op de laatste pagina’s in een paar rake woorden antwoord op.

Tiny Fisscher