De mens achter de drugshandel

Het dossier van de drakendoder – Clyde Lo A Njoe – In de Knipscheer – 535 blz.

Van de wereldstad Hong Kong werd wel gezegd en geschreven dat het de plaats was waar ‘East meets West. Helaas hebben de ontwikkelingen van de laatste tijd deze zegswijze vrijwel geheel teniet gedaan. De tijd echter waarin de roman van Clyde zich afspeelt – niet met jaartallen benoemd, maar het moeten de jaren zestig, zeventig en tachtig geweest zijn – kenmerkte zich nog door de vele welkome, maar ook onwelkome ‘vrijheden’. In het door de Britten bestuurde Hongkong verweeft de westerse manier van leven zich met de oude traditionele Chinese maatschappijordening. Daarbij gaat het in het laatste geval duidelijk om de Feng Sui traditie die leert dat een positieve harmonie kan ontstaan tussen mensen en hun werk- en leefomgeving.  

Om dit duidelijk te maken heeft Clyde een wereld geschapen die zich onder de oppervlakte van de stad Hong Kong bevindt. Er wonen tienduizenden mensen in dit labyrint, door de auteur ‘de catacomben’ genoemd. Er werken mensen ter plekke, maar ook zijn er die voor hun dagelijkse werk “naar boven” gaan. Tussen afwateringskanalen, metrolijnen en al het andere dat zich onder de grond kan bevinden, hebben de inwoners er hun eigen winkeltjes en zelf schooltjes. Met deze wereld en de ‘bovengrond’ schets de auteur de eerste van een aantal tegenstellingen dit we in het verloop van de roman nog zullen tegenkomen.

“In deze haast surreële wereld groeit Wong Xiao Xie op.” (Wong is de achternaam.) Zijn moeder is kort na zijn geboorte overleden. Zijn vader en grootvader – voorheen in Britse dienst bij Accijnzen in Inklaringen – zijn respectievelijk te zwak en te oud om voor hem te zorgen. Hij krijgt pleegouders, Man Lai en Lin Fong, die een wasserij in de catacomben runnen. Hij heeft dit te danken aan K14, een van de grote ‘triades’ van Hong Kong. Deze zorg vormt weer een tegenstelling tot de meedogenloze greep die deze criminele organisatie uitoefent op de maatschappij. Vanuit K14 ‘geniet’ Xiao Xie bescherming van diverse triadeleden – ook zijn pleegouders zijn pionnen van de organisatie – zoals Fei-Fei en Ng.

De slimme jongen komt uiteindelijk in de ‘bovenwereld’ terecht. Maar welk offer moet hij aan zijn geweten brengen door een smerig karwei voor K14 op te knappen? Na een poosje de functie van onderbaas van een mahjonghuis (illegaal gokken) te hebben bekleed, wordt hij (ten onrechte) verdacht van de moord op een vooraanstaand lid van een andere triade. K14 acht het beter dat hij naar Amsterdam vertrekt, maar wel met acht kilo zuivere heroïne verstopt in zijn koffer – heroïnehandel, de grootste bron van inkomsten van de triades.

Geen echte hoofdpersoon, maar wel een belangrijke bijrol is weggelegd voor Mesut. Hij vormt wat herkomst betreft weer een tegenstelling: niet afkomstig uit een crimineel milieu als Xiao Xie, maar de zoon van een welgestelde eigenaar van een paardenfokkerij in Algerije. Hij komt via Stockholm en Hamburg in Amsterdam terecht. Met een aantal figuren er omheen, zoals de hotelconciërge Jonas, de bekkentrekkende Moncef (Mo) de Tunesier en A Kao, de kleinzoon van een Nederlandse Chinees, die zwaar aan opium is verslaafd, wordt door Xiao Xie en Mesut een ‘lucratief’ handelsnetwerk in heroïne gevormd. De koper is een Libanees. Maar dan gaat het helemaal verkeerd. Er worden twee moorden gepleegd. Ho, geen spoilers! Ontdek het zelf!

De drugsscene in Amsterdam wordt door de auteur in detail naar het voetlicht verheven, waarbij hij als het ware onder de huid kruipt van zijn protagonisten. Hoe sympathiek ze soms ook overkomen, ze houden zich wel met een mensonterende handel bezig, die veel slachtoffers vergt. Ook hier weer een tegenstelling. Xiao Xie raakt verliefd op een jonge vrouw, Liesbeth, die in een Amsterdamse manege werk. Ook hij is dol op paarden. De relatie krijgt langzamerhand vastere vorm. Zo serieus dat na de terugkeer van Xiao Xie naar Hong Kong, hij graag zou willen dat ook Liesbeth aldaar deel van zijn leven kan uitmaken. De plaats van handeling is in het slot van de roman dus weer in Hong Kong te vinden. Houdt de relatie stand? Zou Liesbeth in Hong Kong kunnen aarden? Kan Xiao Xie zich aan de invloed van K14 onttrekken?

Subliem geslaagd is de beschrijving van alle belangrijke personen. Clyde maakt er, door een zeer gedetailleerde tekening, levensechte mensen van, in wiens wereld je betrokken gaat raken. Hoe belangrijker ze voor de roman zijn, hoe uitgebreider hun doopceel wordt gelicht.  Het gaat er de auteur niet om een ‘misdaadroman’ te schrijven, waarin politiefunctionarissen naargeestig speuren om moorden op te lossen. Natuurlijk komt ook dat om de hoek kijken, maar veel belangrijker is het dat Clyde zoekt naar hun motieven en iets te ontdekken over hun geweten. ‘Ruwe bolster, blanke pit’ is niet altijd een cliché. En dat is een grote verdienste van de auteur: hij haalt de crimescène uit de clichématige behandeling. Kunnen gewetenloze misdadigers sympathiek overkomen?

Clyde Lo A Njoe is een begenadigd verteller en stilist. Hij heeft zijn sporen met eerdere romans (Parelmoerpoeder, 2016 en Mallura, 2018) al dik verdiend. In dit nieuwe boek krijgt hij het voor elkaar een aantal genres te verenigen. De ontwikkelingsgang van Xiao Xie, en in iets mindere mate ook die van Mesut en Liesbeth vanuit hun zo verschillende milieus, is minutieus vastgelegd. De informatie je uit het verhaal opdiept over de wereldwijde handel in drugs is gedegen, zeker nu het een roman betreft. Daarbij schuwt de auteur het niet alle schokkende details te vermelden over de ellende die deze praktijken te weeg brengen. Het genre misdaadroman wordt vertolkt door de rechercheurs Silvio Fassini (Italiaanse afkomst) en zijn kompaan Bert Front (uit Groningen). Zij buigen zich over “het dossier van de drakendoder” en zullen uiteindelijk tot een oplossing van de moord komen. En dan is er ook nog die romance, geen alledaagse maar wel interessante!

Wat Clyde Lo A Njoe bewerkstelligd heeft, is het scheppen van een magistraal epos, dat zijn gelijke in de Nederlandse literatuur nauwelijks kent.

Kees de Kievid