Aangrijpende jeugdroman over de Blitz
De tunnel – Anna Woltz – Querido – 231 blz.
Anna Woltz behoort tot de meest succesvolle Nederlandse kinderboekenschrijvers. Niet alleen zijn haar boeken razend populair bij lezers in binnen- en buitenland, ook won ze verschillende prijzen. Gips (2015) werd bijvoorbeeld bekroond met de Gouden Griffel 2016 en voor Alaska (2016) mocht ze een Zilveren Griffel in ontvangst nemen. Succes had ze eveneens met Mijn bijzonder rare week met Tess (2013), dat in 2019 werd verfilmd. Ook het door haar geschreven Kinderboekenweekgeschenk Haaientanden (2019) werd goed ontvangen.
De tunnel is een historische jeugdroman voor lezers vanaf ongeveer twaalf jaar. Het boek gaat over een specifieke fase in de Tweede Wereldoorlog, september 1940 tot mei 1941, toen de Duitse Luftwaffe dagelijks hevige bombardementen uitvoerde op Londen (en enkele andere Britse steden), wat later aangeduid werd als ‘The Blitz’. Dientengevolge brachten de inwoners van deze steden nacht na nacht door in schuilkelders en andere plekken die bescherming konden bieden. Tot die plekken behoorden in Londen de stations van de Ondergrondse. Iedere dag probeerden grote aantallen mensen aan het eind van de middag op een van die stations een plek te vinden om de nacht veilig door te kunnen brengen.
De hoofdpersonen zijn Ella, Jay, Quinn en Sebastian, die elkaar tijdens de Blitz leren kennen. De veertienjarige Ella is degene die hun verhaal vertelt. Ze is een jaar ernstig ziek geweest, waardoor ze nagenoeg niet heeft kunnen deelnemen aan het ‘gewone’ leven. Sterker, ook nu ze weer beter is, lijkt deze periode haar leven nog grotendeels te bepalen. Niet alleen loopt ze mank, ook gelooft ze niet meer in een toekomst waarin ze haar dromen kan realiseren. Ter compensatie schrijft ze verhalen, waarin ze voor zichzelf een mooiere wereld schetst. Ze noemt het haar leven op papier.
Iedere middag staat Ella met haar negenjarige broertje Robbie urenlang in de rij voor het metrostation om een goede slaapplek voor hun familie te bemachtigen. Op een dag ontmoet ze de zestienjarige Jay in het ondergrondse station. Ze ziet hoe hij door hem gereserveerde slaapplekken verkoopt aan mensen die later arriveren. Al gauw heeft ze in de gaten dat Jay erop uit is om zoveel mogelijk geld te verdienen aan deze ellende, wat haar enorm tegen de borst stuit. Tegelijk voelt ze zich aangetrokken tot de knappe jongen.
Op straat, buiten het station, ontmoet Ella de vijftienjarige Quinn. Een vrijgevochten meisje, dat haar rijke, beschermde leventje op het platteland is ontvlucht. In Londen wil ze alles meemaken wat daar gaande is. En ze wil hoe dan ook meehelpen in de strijd tegen de Duitsers. Daarbij vindt ze het belachelijk dat er verschil tussen mannen en vrouwen wordt gemaakt. ‘Heb je een piemel? Dan krijg je een geweer en mag je de rest overhoop knallen. Heb je geen piemel? Dan blijf je thuis zitten wachten. Dat is toch geen efficiënte manier om een oorlog te winnen?’
Hoe verschillend ze ook zijn, er is van meet af aan een klik tussen de beide meisjes. Quinn behandelt Ella als een gewoon meisje, wat Ella stimuleert om zich niet langer te laten leiden door de gevolgen van haar ziekte. Op haar beurt biedt Ella Quinn de mogelijkheid om het leven in Londen van dichtbij mee te maken. Ze neemt Quinn mee naar haar huis én naar het metrostation waar ze elke nacht slaapt. Daar wacht Ella een enorme beproeving. Jay neemt de twee meisjes mee naar een rustiger slaapplek, in een stuk tunnel zonder rails. De tunnel roept bij Ella echter herinneringen op aan een traumatische ervaring in het ziekenhuis. Ze valt flauw en raakt daarbij haar dierbare verhalenschrift kwijt. Als ze dit ’s nachts ontdekt, overwint ze zichzelf en gaat ze de tunnel in. Nadat ze het schrift heeft gevonden, neemt ze een belangrijk besluit over haar ‘leven op papier’.
Ook Quinn moet een beslissing nemen. Wil ze het contact herstellen met haar broer Sebastian, die ze al meer dan een jaar heeft gezien? Voor zijn familie is hij dood, omdat hij zich bij een pro-Duitse beweging zou hebben aangesloten. Toch mist Quinn mist hem. Ze besluit Sebastian op te zoeken, samen met Ella. Daarbij blijkt dat Sebastian om andere redenen zijn familie heeft verlaten. Desondanks voelt Quinn zich door hem in de steek gelaten. De ontmoeting tussen broer en zus maakt indruk op Ella en ze is al gauw vastbesloten dat het weer goed moeten komen tussen hen. Dat lijkt te lukken als Sebastian zich ook bij hen voegt in het metrostation.
Ondertussen raakt Ella steeds meer in de ban van Jay, die haar vertelt over zijn leven en over zijn droom ooit naar Amerika te gaan. Samen maken ze op een nacht een uiterst gevaarlijke tocht door de gebombardeerde dierentuin, waar Robbie naartoe is gegaan om de loslopende aapjes te vangen. Ternauwernood ontsnappen ze zelf aan de bommen. Een bijzondere nacht, waarin Ella haar gevoelens voor Jay laat zien. Die reageert daar echter niet op, waardoor Ella opnieuw aan zichzelf gaat twijfelen.
Kort daarna gebeurt op Robbies verjaardag datgene wat in de proloog al is aangekondigd. Die dag ‘gaat een van ons dood’. Met deze tragische gebeurtenis eindigt het verhaal echter niet. In de epiloog wordt verteld hoe het in de zes jaar daarna is gegaan. Een hoopvol einde van een buitengewoon rijk verhaal. Een verhaal over de verschrikkingen van de Blitz. Maar vooral ook een verhaal over liefde en vriendschap. Over je anders voelen, over dromen en idealen. Over moed en kracht. Tijdloze thema’s dus.
De tunnel boeit van begin tot einde. Door het krachtige en beeldende taalgebruik kunnen de intense emoties meebeleefd worden en is de spanning op elke bladzijde voelbaar. Heel knap is ook de wijze waarop Anna Woltz recht heeft gedaan aan de vier belangrijkste personages. Als lezer hoef je niet te kiezen voor een van hen. Ieders leven is de moeite waard, lijkt de auteur te hebben willen zeggen.
Boek bestellen!
