Bizarre en realistische werelden

Buitenaards koraal – Mark de Haan – In de knipscheer – 149 blz.

Op de cover is het al te zien en na het lezen van het eerste verhaal, wordt duidelijk wat met het buitenaards koraal wordt bedoeld: het woud van antenneschotels tegen de gevel van een flatgebouw. Antennes vangen signalen op die worden geïnterpreteerd. Zo zouden ze symbool kunnen staan voor de ontvangst van de diverse ‘buitenaardse’ signalen die door de auteur zijn geïnterpreteerd in zijn verhalen.

Er zijn zeven verhalen in deze bundel te vinden. Volgens de achterflap bestaat er ondanks de verschillen wel degelijk een overeenkomst tussen deze verhalen: “de personages zijn net echte mensen: ze komen allemaal bedrogen uit”. “Net echt” houdt dus in dat ze op echte personen lijken, maar het niet zijn! Buitenaards misschien?

Het eerste verhaal, Machmut Kanzal, is bijna geheel realistisch en schotelt het maatschappelijke probleem van immigratie voor. Het tweede verhaal, Een stem van ver, is al minder realistisch. De hoofdpersoon, Jonas, weet wel hoe oud hij op dat moment is (15), maar niet het decennium waarin zich “het voorval” voordoet. Met vier leeftijdsgenoten verlaat hij definitief het ouderlijk huis om het (niet omschreven) project Graham uit te voeren. Ze worden geconfronteerd met een zwevende schotel.

In Hond, moet Cara op het huisdier van Adine passen als ze tijdelijk(?) deze wereld verlaat. Ronduit bizar zijn de locatie en omstandigheden in De laatste dagen van de mens Godevaert. “… papier bedekte de aarde en er was geen boom meer in leven.” Hij heeft de opdracht een parfum te duiden (sic). Dan komen we bij MdH, een aan lager wal geraakte man die zelfs zijn eettafel opbrandt om de kou enigszins te verdrijven. Ondanks alles gaat hij naar de reünie van zijn vroegere school, BRIN17VA, ook de titel van het verhaal. Dat is geen schoolnaam die we hier en nu zouden tegenkomen.

Houdt u van foie gras? Mogelijk niet meer na het verhaal Een bijzonder productieproces, waarin de ik-figuur een rondleiding krijgt. Wat is voor hem “het Onvoorstelbare? Het laatste verhaal, Ene Wim, ligt weer iets dichter bij de werkelijkheid en sluit De Haan sluit af met actuele maatschappelijke zaken als geestverruimende middelen en antivaxxers. Alleen de middelen zijn ‘exotisch’.

De Haan verloochent zijn achtergrond niet. Hij studeerde Nederlandse taal en cultuur en is redacteur van het literaire tijdschrift Extaze, waarnaar ook de boekenserie is genoemd, waarin deze bundel als deel 7 verschijnt. Zijn taalgebruik is uitermate soepel en beeldend en zijn metaforen zijn treffend. Nergens tref je een cliché aan, tenzij het een bedoeld effect heeft. De Haan weet het onbegrijpelijke begrijpelijk te maken en het onaanvaardbare maakt hij aanvaardbaar.

De auteur laat zien dat er volgens hem buiten onze realiteit ook nog andere realiteiten bestaan. Het is als in een hologram. Lasers projecteren een beeld dat echt lijkt; je kunt er omheen lopen en aan alle kanten bekijken. Zo laat ook De Haan de lezers zijn andere werelden bekijken. Maar vergeet niet dat het hologram bestaat uit echte informatie. Wat is dan de informatie waaruit hij zijn werelden heeft opgebouwd?

We moeten de naam Mark de Haan na dit debuut maar eens in de gaten houden. Hij heeft al een nieuwe roman op stapel staan, die wekt na deze bundel hoge verwachtingen. Gaat hij in zijn nieuwe roman weer een ‘buitenaardse’ wereld laten zien en bouwt hij die dan tot in detail voor de lezer op?. We zullen zien! Voor de aanzet met deze bundel verdient de auteur veel lof. Hij wijkt af van platgetreden paden en tovert ons iets voor waar we lang over kunnen nadenken.

Kees de Kievid