Scherp neergezette karakters
De vijand van mijn vader – Almudena Grandes – Vertaald uit het Spaans door Mia Buursma – Signatuur – 400 blz.
De herinneringen van Nino, de negenjarige zoon van een Guardia Civil in een klein dorp schetsen hoe hij getuige is van de represailles tegen de republikeinse guerrilla in het zuiden van Jaén, niet ver van Granada. Op het platteland waar de mensen zo arm zijn dat moeders stenen verwarmen tegen de koude handen van hun kinderen zijn er amper boeken. Nino wordt ingewijd in de literatuur door twee vrienden, die hem laten kennismaken met Jules Verne en later R.L.Stevenson en andere schrijvers. Hij raakt steeds meer bewust van de harde realiteit van de dictatuur. Grandes beschrijft de terreur in het dorp door de Guardia Civil en de tegenstand van de guerrilla op beklemmend realistische wijze, je voelt de angst en onderdrukking.
Ze zet haar karakters mooi en scherp neer: de bijzondere Nino; de berustende vader die ook mensen “op de vlucht” in de rug neergeschoten heeft; Pepe de Portugees als een grote broer en mentor voor Nino en vooruitgeschoven post van de guerrilla’s; Sanchís, de wrede commandant van het garnizoen; de vrouwen van de boerderij waar alle mannen van gevlucht, gevangen of gedood zijn.
De Nederlandse titel van het boek dekt de lading van het verhaal misschien nog beter dan de oorspronkelijke titel: Nino leert stukje bij beetje dat de vijanden van zijn vader niet de zijne zijn.
Grandes geeft regelmatig hints en vooruitblikken in het verhaal die overbodig zijn, ook de terugblik dertig jaar later van Nino op de rest van zijn leven had achterwege kunnen blijven en de epiloog waarin Grandes omstandig uitlegt welke delen van het verhaal op ware gebeurtenissen zijn gebaseerd had veel korter gemogen.
El lector de Julio Verne is het tweede deel uit het project Episodios de una guerra interminable (Episodes uit een eindeloze oorlog) en speelt in de periode van de driejarige terreur 1945-1947. Het boek is een ander verhaal uit die eindeloze oorlog en staat als zodanig los van het eerste deel, Inés y la alegría. Bij de research voor Grandes epische werk Het ijzig hart (2010) is ze op zoveel materiaal gestuit dat ze een zestal romans in de eerste vijfentwintig jaar na de burgeroorlog laat spelen. Een periode die weinig beschreven is, maar nog steeds een scheidslijn is tussen Spaanse families, streken en dorpen.
Een mooi project, waard om te volgen en te lezen. Want dat is deze roman zeker ook: een goed verhaal, een prachtige schets van de jaren van onderdrukking, van de Spaanse ziel.
One thought on “Scherp neergezette karakters”