De Bijbel levert de bouwstenen, Kuijer metselt verhalen

De Bijbel voor ongelovigen Deel 2 – Guus Kuijer – Atheneum – 271 blz.

In dit deel heeft Guus Kuijer de verhalen uit Exodus tot en met Rechters(Richteren) bij de lurven genomen. Net als in deel een probeert hij de Bijbelfiguren uit het stof – dit maal vooral woestijnzand – te trekken en een gezicht en een karakter te geven. Hij is daar wederom voortreffelijk in geslaagd.
Gelovigen en ook ongelovigen zullen de Bijbel misschien (nog) wel vaak ter hand nemen – tenslotte is het het meest verspreide boek op aarde, maar, en dat is heel begrijpelijk, vaak afhaken vanwege de nogal dorre manier van beschrijven, vooral vanwege het taalgebruik en de stijl.

Natuurlijk is de Bijbel vaak in moderne taal omgezet. In 2004 kwam er een nieuwe Bijbelvertaling en in 2010 was er een Herziene Statenvertaling, waar natuurlijk weer veel discussie over ontstond. Dergelijke discussies gaan waarschijnlijk langs de meeste ongelovigen heen en ik heb niet de indruk dat de verhalen in de Bijbel er veel levendiger door zijn geworden. Tenslotte moet er worden vastgehouden aan de oorspronkelijke teksten in het Grieks, Hebreeuws of Aramees.

Het eerste verhaal in deel twee van De Bijbel voor ongelovigen gaat over Mozes, door Kuijer Mouses genoemd. Het is het verhaal van de zuigeling die in een biezen bootje in de Nijl wordt gelegd en wordt gevonden door de dochter van de Farao, Thermutis. Mouses is een Hebreeër – alle Hebreeuwse jongetjes moeten bij de geboorte worden gedood op bevel van de Farao. De prinses weet dat het een Hebreeuws kind is, maar redt het toch en laat het door zijn eigen moeder Jochebed zogen en opvoeden. Kuijer vult de leemtes in het Bijbelverhaal vakkundig op. De eigenaren van slavin Jochebed krijgen namen, alsmede de slavinnen van Thermutis, waardoor het verhaal veel menselijker en begrijpelijker wordt. Thermutis vertelt ons het verhaal. Zij geeft er ook haar naam aan: Het verhaal van Gods dochter.

Ik denk dat het verhaal van Mozes een van de bekendste is uit de Bijbel, met de uittocht uit Egypte, de plagen, het water van de Rode Zee dat uiteenwijkt en de stenen tafelen met de geboden van God. Anderen hebben dat al eerder onderkend, want het is diverse malen verfilmd. Kuijer maakt er ook een spannend avontuur van(dat zat er natuurlijk al in) met mensen van vlees en bloed en ook een vleugje seks, al houdt Kuijer het kuis.
“Toen Mered en ik(Thermutis) terugkeerden naar onze tent, merkte ik dat er iets broeide… Het leek of er een brandende braamstruik naast me liep, zo heet was zijn lichaam… Ik hou van tederheid, maar ik zal die spetterende nacht nooit vergeten. Godzalmeliefhebben, wat ging Mered tekeer! …ik sloeg en ik trapte en ik gilde van genot.”

Het tweede en derde verhaal in dit deel over Mered en Jaël zijn aanzienlijk korter, maar ook hier ziet Kuijer kans om van de tamelijk abstracte Bijbelfiguren echte mensen te maken.
De Bijbel staat vol verhalen die zich heel goed lenen om herverteld te worden. In de media vroegen mensen zich al verwonderd af waarom dit niet eerder is gedaan. De herschrijver moet op zijn minst twee dingen kunnen. Hij moet een gedegen kennis hebben van de Bijbel en hij moet in staat zijn om de droge verhalen om te zetten in verhalen die lezen als een thriller, een avonturenroman en een liefdesroman ineen. Guus Kuijer kan dat.

Als dominees en pastoors stukken van de verhalen van Kuijer in de kerk zouden gaan voordragen, dan zou het bezoek zomaar flink kunnen toenemen, omdat de kerkgangers dan echt zouden kunnen genieten van begrijpelijke, spannende verhalen. Uit de verhalen rijst wel een wraakzuchtige en moorddadige God op. Alleen als je doet wat Hij wil, en dat kan betekenen dat je al je tegenstanders uitmoordt, is Hij tevreden over je en ben je een goede gelovige.

Pieter Feller