Anders-zijn – Viet Thanh Nguyen
De betekenis van de ander in de literatuur
Bovenstaande zin is de ondertitel van het boek dat gevuld is met een proloog en zes essays die zijn ontstaan naar aanleiding van de Norton Lectures die Viet Thanh Nguyen heeft gehouden. Hij was eerst erg verbaasd dat ze hem vroegen om die lezingen voor Harvard te verzorgen. Wie was deze Norton naar wie de lezingen zijn vernoemd? Nguyen wist het niet.
Charles Eliot Norton (1827 – 1908) was een Amerikaanse schrijver, maatschappijcriticus en hoogleraar kunst aan Harvard. Hij was een progressieve sociale hervormer en een liberale activist die door veel van zijn tijdgenoten werd beschouwd als de meest ontwikkelde man in de Verenigde Staten. Hij kwam uit dezelfde vooraanstaande Eliot-familie als de 20e-eeuwse dichter T.S. Eliot. (Bron: Wikipedia)
Geleerde voorgangers van de lezingen waren o.a. Italo Calvino, Jorge Luis Borges en Nadine Gordimer. Hij las hun lezingen door en concludeerde dat ze zich bij Harvard moesten hebben vergist. Het was al eens eerder gebeurd dat hij was verwisseld met iemand met dezelfde naam. Dus waarom nu niet? Maar dat bleek niet zo te zijn. Hij was gevraagd vanwege het feit dat hij al meer dan dertig jaar werkzaam was in de wetenschappelijke wereld. Ook won hij al de gerenommeerde Pulitzer Prijs. Hij was er heel geschikt voor.
Zes essays
De zes essays over anders-zijn hebben de titels Over dubbelgangers, of doen alsof, Over spreken voor een ander, Over Palestina en Azië, Over de grens, Over meerder- en minderheden en Over de vreugde van het anders-zijn. Zoals je kunt lezen, zitten er aan het anders-zijn zowel positieve als negatieve kanten. Als zoon van gevluchte Vietnamezen, weet hij als geen ander hoe het is om de ‘ander’ te zijn. Hij ondervond vervreemding toen hij de films zag die Amerikanen hadden gemaakt over de Vietnamoorlog. Hij herkende zijn ex-landgenoten niet in de figuranten, die meestal schreeuwend en de handen geheven ten onder gingen in de strijd.
De maatschappij is zowel in Amerika als Europa heel gemêleerd geworden. Dus minderheden zullen hun literaire stem moeten verheffen om hun eigen authentieke geluid te laten horen. Eeuwenlang waren het vooral witte mannen, die zichzelf, maar ook mensen die heel andere cultuurachtergronden hadden beschreven en dat gebeurde naar we nu wel weten niet altijd positief en zeker niet nauwkeurig.
Vrijheid van schrijven
Maar Nguyen beklemtoont ook dat schrijvers die ‘anders’ zijn niet als vertegenwoordigers van hun groep of afkomst moeten worden gezien. Iedereen moet de vrijheid hebben om te schrijven waarover hij/zij wil. Nguyen benadrukt ook het belang van ruimte voor een eigen invulling van de werkelijkheid. Niet alles hoeft gladgestreken of verklaard te worden.
Iedereen kan op een bepaald moment een ‘ander’ zijn. Dat kan al als je een verkiezingsbijeenkomst bezoekt van een partij die niet de jouwe is. Ook als je naar een dorp verhuist waar je niemand kent en je bijvoorbeeld de vraag krijgt: ‘Van wie ben jij er één?’
De boeiende essays van Viet Thanh Nguyen kunnen je helpen de ‘ander’ te zijn, maar ook de ‘ander’ te begrijpen.
Boek bestellen!
