Arabische Kafka
De lijkententoonstelling – Hassan Blasim – Vertaling: Djûke Poppinga en Richard van Leeuwen – Uitgeverij Jurgen Maas – 168 blz.
Hassan Blasim(Irak, 1973) is schrijver en filmmaker. In 1998 ging hij naar Iraaks-Koerdistan, waar hij films bleef maken, maar onder een pseudoniem omdat hij vreesde voor de veiligheid van zijn familie onder het regime van Saddam Hoessein. In 1999 verliet hij Irak en reisde als illegale immigrant via Iran naar Hongarije tot hij zich uiteindelijk in 2004 in Finland kon vestigen, waar hij nu woont en werkt. Hij wordt geprezen om hoe hij de onbevattelijke werkelijkheid van de oorlog met donkere humor en buitengewone verbeeldingskracht weet over te brengen. Zijn verhalenbundels zijn meermalen bekroond en vertaald in meer dan twintig landen.
In deze bundel staan twaalf heel uiteenlopende verhalen die net als de verhalen van Franz Kafka soms griezelig echt op de werkelijkheid lijken en dan net een element bevatten waardoor er een absurdistische wending aan wordt gegeven. Uit de bundel blijkt ook de verwantschap van Blasim met Kafka, want in zijn verhaal Mestkever komt een fragment voor uit de ‘Kleine fabel’ van de Tsjechische schrijver. Veel van Blasims verhalen spelen in Irak, zoals Het konijn van de Groene Zone, De lijkententoonstelling en de Irakese Christus.
Het eerste verhaal ‘De wolf’ speelt in Finland. De hoofdpersoon komt thuis, trekt al zijn kleren uit om onder de douche te springen en ontdekt dan dat er een wolf in de kamer zit. Hij sluit zich op in de badkamer en gluurt af en toe naar de wolf die daar maar rustig blijft zitten.
Rode draad in de verhalen is geweld en daaraan gekoppeld de dood. In de Irakese Christus is een christen, Danjaal, het hoofdpersonage. Het eerste gedeelte van het verhaal gaat over de oorlog tegen Iran. Christus de Kauwgomkauwer heeft bovennatuurlijke krachten. De medesoldaten hebben dat in de gaten en als Danjaal zich verplaatst, volgen de andere soldaten hem.
“Ze verdrongen elkaar om zo dicht mogelijk bij hem te zijn, alsof hij een raketschild was. Ze gingen om hem heen zitten in de schaduw van de watertank. Amper vijfendertig minuten later vielen er drie bommen op onze loopgraaf.”
Blasim heeft een bijzondere omschrijving voor de Irakese Christus. “Afgezien van zijn droefheid, kon je niet zeggen dat Danjaal tot de menselijke soort behoorde. Hij was een aangename lentebries.”
Wat de verhalen ook bindt, is het absurdistische karakter en de duistere humor. In ‘Het dossier en de werkelijkheid’ wordt een ambulancechauffeur ontvoerd, die een zak met zes hoofden in zijn wagen vervoert. Hij wordt aan allerlei groepen jihadstrijders uitgeleverd. Telkens verkleed in andere kleren, spreekt hij dramatische woorden in de camera, beelden die wereldwijd uitgezonden worden. Het succes is groot, totdat hij zich als Spaanse soldaat moet verkleden. “Een verzetsstrijder hield een mes tegen mijn hoofd en eiste de terugtrekking van de Spaanse troepen uit Irak. Geen enkele satellietzender wilde het uitzenden, want de Spaanse troepen waren al een jaar geleden uit Irak vertrokken.”
De lijkententoonstelling is een bonte verzameling absurde verhalen, een mengeling van Oosterse sprookjes en hedendaagse gruwel. Houd je van de verhalen van Franz Kafka, dan zal dit boek je zeker aanspreken.
