Boekenweek 2014 – Reizen door eigen land
Het drijvende koninkrijk – Paul Theroux – Arbeiderspers – 366 blz.
Paul Theroux, een van de bekendste reisschrijvers van de afgelopen veertig jaar, geeft dit boek, dat in1983 uitkwam, een paar motto’s mee waarvan een van Robert Louis Stevenson: “Een van de lessen van reizen is – dat een paar van de merkwaardigste volksstammen vlak naast je blijken te wonen.” Het drijvende koninkrijk bevat de verslagen van tientallen treinreizen, reisjes en voettochten die Paul Theroux eind jaren zeventig en begin jaren tachtig door Groot-Brittanië maakte. Hij spreekt o.a. met mensen in de trein en beschrijft toeristische kustplaatsjes in de winter.
Nu, ruim veertig jaar later, is dit land zoals Theroux het aantrof natuurlijk nogal veranderd. Niet alles natuurlijk, want aan bergen en kliffen kan zelfs de mens in veertig jaar niet veel veranderen. Maar de mensen zijn niet meer zoals ze veertig jaar geleden waren. Ik denk dat velen minder aanspreekbaar zijn geworden, nu bijna iedereen ervoor kiest om bijna continue in contact te staan met familie, vrienden en vage bekenden via de sociale media. In treinen kijken nog weinigen door de ramen naar buiten. De schermpjes van de smartphones, de tablets en de laptops zijn nu de vensters op de wereld geworden. Als de reizigers door het raam van de trein naar buiten zouden kijken, zouden ze schapen en lammeren zien, maar die zien ze nu in filmpjes en op foto’s op hun schermpjes. Er zit een filter tussen hen en de werkelijkheid.
De titel Het drijvende koninkrijk, zou nu kunnen luiden Het verdronken koninkrijk, want Groot-Brittanië is een land dat de laatste jaren lijdt onder de klimaatsveranderingen die plaatsvinden. In de winters wordt het geteisterd door langdurige overstromingen die de Britten vooralsnog niet onder controle krijgen. Je kunt tegenwoordig een bootreisje maken door de rampgebieden. Dat kan weer heel andere, boeiende verhalen opleveren over gezinnen die maanden in een ondergelopen huis moeten bivakkeren.
Het lezen in Het drijvende koninkrijk is dus niet alleen een reis door het land, maar ook een terugreis in de tijd. Dat de merkwaardigste volksstammen – zoals Stevenson al beweerd – soms vlak naast de deur wonen, bewijst Theroux in dit boek. Door de ogen van hem wordt Groot-Brittanië een van de meest merkwaardige landen ter wereld. Het land stond en staat natuurlijk ook al bekend om zijn vele excentrieke inwoners. Toch moet ik hier even een kanttekening bij plaatsen. Hoewel Theroux altijd heeft beweerd dat de opgetekende verhalen echt zijn gebeurd, doen er toch hardnekkige geruchten de ronde dat hij de verhalen soms heeft opgeleukt, aangedikt of zelf verzonnen. Het maakt allemaal niet zoveel uit. De verhalen lezen nog altijd lekker en als ze niet echt gebeurd zijn, hadden ze toch wel echt gebeurd kunnen zijn, want de werkelijkheid is vaak vreemder dan een schrijver kan bedenken.
