Een rijke oogst. Schrijver, verteller en wereldburger Ton van Reen – diverse auteurs
Veelzijdig schrijversleven
Men heeft het altijd over de Limburger Ton van Reen, maar eigenlijk is hij van geboorte Brabander – in 1941 geboren in Waalwijk. Brabander was hij maar drie maanden, toen verhuisde het gezin naar Panningen, enkele kilometers ten zuidwesten van Venlo. Vanaf zijn tiende jaar had hij geen vader meer. Al in zijn jeugd werd hij geconfronteerd met slechte omstandigheden en ongelijkheid, onderwerpen die in zijn boeken telkens terugkomen. Na mulo en (avond)hbs volgde hij twee jaar de studie geschiedenis aan de Radboud in Nijmegen. Samen met zijn vrouw Corrie Zelen bestierde hij uitgeverij Corrie Zelen te Maasbree, buurgemeente van Panningen.
Er stonden bekende namen in hun fonds, zoals Simon Vinkenoog, Frank Herzen, Louis Ferron, Jeroen Brouwers en Robert Franquinet. Verder gaven ze boeken uit over Limburg en boeken van Afrikaanse schrijvers, zoals Chinua Achebe en Makombo Bamboté. Van Reen had als journalist de armoede in Afrika gezien, was zeer met de mensen daar begaan en richtte later met zijn zoon David de Stichting Lalibela, genoemd naar een stad in het noorden van Ethiopië, op om enige verlichting te kunnen geven. Uit Afrika heeft Ton acht adoptiedochters.
Werken
Een bibliografie van de werken van Ton van Reen beslaat verscheidene bladzijden, zoals de bijdrage van Hans Hendriks, achter in dit boek, bewijst. Van zijn poëziedebuut Vogels (1965) en romandebuut Geen oorlog (1966) tot de recente werken als Het nooit geschreven verhaal (2022). Veelzijdig is Ton ook. Hij schrijft voor kinderen zowel als volwassenen in allerlei genres van romans tot hoorspelen. Zeer bekend en ook vertaald is zijn vierdelige serie over de Limburgse Bokkenrijders, waarvan zelfs een tv-serie is gemaakt. Grote literaire prijzen gingen zijn neus voorbij. Wel werd hij vereerd met de Halewijn-literatuurprijs van de stad Roermond en de Cultuurprijs van de gemeente Peel en Maas. In 2003 werd hij geridderd.
“Schrijver, verteller en wereldburger”
Zo luidt de ondertitel van dit boek, dat beslist geen biografie genoemd kan worden. En met dezelfde woorden als titel verscheen 2008 wel een soort biografie door Adri Gorissen e.a. Maar Ton zat daarna niet stil! Een aantal auteurs legt als een soort ‘liber amicorum’ het leven en werken van Ton onder een vergrootglas. “Dit nieuwe boek valt grofweg in drie delen uiteen. In het eerste deel vertelt Ton aan Adri Gorissen en aan Wim Grinsven over zijn leven, schrijverschap en opvattingen. Het tweede deel gaat vooral over zijn werk in Afrika en over dat van zijn zoon David in Ethiopië en Kenia. Dit is geschreven door Marc van der Sterren, Gerard Sonnenmans en Adri Gorissen. Het laatste deel is het omvangrijkst – daarin beschouwen Ben van Melick, Wiel Kusters, Rob Molin, Peter Lenssen, Gerard Staals en Adri Gorissen zijn werk.” De drie delen zijn weer onderverdeeld in hoofdstukken. Wat deze uitgave bijzonder maakt is dat elk hoofdstuk wordt gevolgd door een bijdrage van Ton van Reen zelf, soms een gedicht, soms een verhaal (met bronvermelding), maar wel kort, behalve het laatste Vogels in gescheiden kooien dat bijna twintig bladzijden telt. – De uitgever vergat in de in houdsopgave de paginanummering van Van Reens stukjes na de bijdrage van Wiel Kusters -.
Onrecht
Uit veel bijdragen blijkt dat Ton van Ren een groot vechter tegen onrecht is. Dat geldt zowel voor de realiteit van de omstandigheden van de mensen in zijn geliefde Afrika als voor de situaties in zijn werk. Denk maar eens aan het thema in een van zijn bekendste werken De legende van de bokkenrijders die stelen van de rijken ten behoeve van de armen. – Van Reen is altijd solidair met de mensen aan de rand van de samenleving. – Het onrecht van de ongelijkheid waarmee hij al in zijn jeugd te maken heeft, is een leidende gedachte in zijn leven en boeken. Hij heeft dit ook doorgegeven aan zijn zoon David, die twee romans publiceerde met hetzelfde thema. David is hem helaas op tragische wijze ontvallen. Ton heeft het nooit opgehad met de grote stad en ook bepaalde aspecten van de kerk stonden hem niet aan. Allemaal terug te brengen op zijn hoofdthema. In zijn werken rekent hij als het ware met de veroorzakers van al die ongelijkheid, op scherpe en scherpzinnige wijze, af.
De huidige uitgave is een krachtig eerbetoon aan een auteur die om genoemde redenen niet vergeten mag worden. Hijzelf zal er niet wakker van liggen dat hem nooit een grote literaire prijs ten deel is gevallen. Dat was ook nooit zijn doel. Hij is een verteller puur sang, zonder opsmuk, die ondanks de soms heftige voorbeelden ook de humor nooit in de steek laat. Ton, ga nog even door zolang het kan!
Tot slot nog een paar opmerkingen over de uitgave zelf. Niet alleen interessant, maar ook in vormgeving een topper. Het boek is rijk geïllustreerd met een grote hoeveelheid foto’s van diverse fotografen en het archief van Ton zelf, zoals de colofon vermeldt. Er is een lijst met voetnoten opgenomen. Het binnenwerk is even rijk van kleur voorzien, uitstekend passend bij deze kleurrijke auteur.
Kees de Kievid
Boek bestellen!
