Confrontaties

Het leven is een circus – Lex Paleaux – In de Knipscheer – 253 blz.

Het tweede boek waarop de schrijversnaam Lex Paleaux prijkt, is ditmaal geen roman, maar een bundeling van zijn columns. Nu een Haarlemmer, maar zijn wortels liggen in Friesland. Daar speelde zijn debuutroman Winterwater zich af. In de columns komt daar nu Haarlem bij, de stad, zegt hij, die ik “oprecht als mijn thuis beschouw”. Als bewoner van de binnenstad kent hij heel veel mooie plekken. “Haarlem heeft inderdaad het mooiste station van Nederland”, zoals hij vertelt nadat hij er met zijn hond – zijn onafscheidelijke begeleider – is toegelaten om van hem een foto te maken.

Het aantal voetstappen dat Lex in Haarlem heeft gezet is ontelbaar. Hij beschrijft de binnenstad, het tuincentrum, zwembad De Houtvaart en vooral een aantal markante personen. Hij zet deze figuren zeer levensecht neer, waaraan zijn ervaring als scenarioschrijver niet vreemd zal zijn. Uit al deze beschrijvingen blijkt dat hij een prima observator is. Maar hij doet meer dan observeren. Het lijkt wel of hij telkens wanneer hem iets intrigeert in de achteruitkijkspiegel ook iets interessants ziet. Dat is niet wat er achter hem gebeurt, maar weerspiegelt zijn verleden in Friesland als jonge Lex. Het zijn associaties van het heden en verleden, zoals hij ook in Winterwater de vertrekken in zijn huis associeerde met gebeurtenissen in zijn jeugd. Wat de terugblikken voor hem betekenen geeft hij duidelijk aan: “Ik denk dat ik onbewust het besef had, dat herinneringen meer waard zijn dan wat dan ook”.

Met bovenstaande opmerkingen typeren we slechts een deel van het boek. Er is nog veel meer aan de hand. In de roman komt uitsluitend de jeugdige Lex aan het woord. Nu neemt de inmiddels drieënveertig jarige Lex die rol geregeld over. We komen iets meer over de Lex van nu te weten en hoe hij over verscheidene zaken denkt. In de column “Scheiden” blijkt dat Lexje niet weet wat het precies betekent en hij zegt naar aanleiding van de relatie met zijn moeder: “Ik wil van jou scheiden, mama!”. Hij vervolgt aan het einde met de tedere opmerking: “De buik, die nu de scheiding vormt tussen mij en mijn kind, is de enige vorm van scheiding die geen pijn met zich meedraagt, maar juist geborgenheid en bescherming biedt.” Dit in verband met de zwangerschap van zijn vriendin.

Het zijn niet alleen de gebeurtenissen uit zijn jeugd die Lex beschrijft. Wel hoe het kind er zelf tegenaan kijkt en wat die ervaringen in Lex’ leven hebben betekend. In mijn interview met hem zei hij: “Je kan nooit aan de confrontatie met jezelf ontsnappen.” Het is bijzonder moedig op deze manier de confrontatie aan te gaan. Het ligt ook tipje van de sluier rond Lex op als hij in hetzelfde interview zegt: “Ondanks de enorme populariteit van de columns, waar ik ontzettend dankbaar voor ben, schrijf ik elk woord en elke zin in eerste instantie voor mijzelf. Combineer dit mijn zijn uitspraak in de column “Middagdutje”: “Ik zal gaan wandelen, verpletterd worden door de schoonheid van de Haarlemse binnenstad en overdenken in welke vorm ik deze keer mijn column ga gieten. Verfrommel het gezicht van je geliefde in liefde…”.

Toch kan ook het verleden eens blijven rusten. Lexje verkocht door hem uit het tuincentrum gestolen vetplantjes op de vrijmarkt. Van zijn Pake mocht hij de verdiensten niet houden maar aan het tuincentrum afdragen. Hij mocht één gulden houden, die hij in een sigarenkistje in de grond begroef. “Dat heb ik nooit meer opgegraven.” Dezelfde Pake en zijn Beppe waren vroeger zijn steun en toeverlaat. Tekenend daarvoor is dat Lex een foto van hem en Pake na de columns heeft opgenomen.

Lex heeft in zijn leven veel meegemaakt en geleerd. Dat steekt hij niet onder stoelen of banken. Hij hekelt de houding van mensen in confrontatie met hulpdiensten als de brandweer en ambulance: “De laatste jaren lijkt er een trend te zijn ontstaan om deze mannen en vrouwen, die er bewust voor kiezen om de meest traumatische gebeurtenissen onder ogen te komen, in hun werk te belemmeren”. De directe plezierige stijl waarin Lex schrijft, laat je als het ware meegaan in zijn ‘avonturen’.

Inderdaad, het leven is een circus, maar ook, zoals hijzelf zegt: “Misschien is het leven wel een groot zwembad, waar je onderweg je hoofd boven water leert te houden”. Dat bestaan van Lex in heden en verleden, met Winterwater en dit boek, is nu aan de lezer voorgelegd. Het is zijn verhaal waarvan hij in het interview heeft gezegd: “…mijn verschijning is totaal niet relevant. Het zijn de woorden die er toe doen.” Maar schrijfsucces levert ook publieke belangstelling voor de persoon op. Lex en zijn hond herkenbaar op de flapfoto, in tegenstelling tot de onherkenbare foto in Winterwater. Even wennen en er ook een beetje tegenop zien: Lex las voor uit zijn boek voor zo’n honderd personen. En op 14 oktober 2020 was een uitgebreide presentatie van dit boek! “Doe normaal, dan doe je al Haarlems genoeg”.

Waar kunnen we beter mee eindigen dan met de woorden van Lex zelf: “Ik heb mij misschien meer dan gemiddeld blootgegeven op de ‘Je bent Haarlemmer als… Laat eenieder voor zichzelf ervaren wat zijn of haar waarheid is, die verscholen ligt in de door mij geschreven woorden…”

Kees de Kievid