De familie Pimentel in twaalf biografieën

1943 – Het lot van de familie Pimentel – Henk Dijkman & Fokko Weerstra – Amphora Books – 317 blz.

Er zijn de laatste jaren nogal wat boeken verschenen over de slachtoffers van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Soms zijn het egodocumenten, maar ook zijn er erg veel naspeuringen verricht. Dit boek gaat niet over één persoon, maar over een hele familie, de Pimentels. Het zijn allemaal nakomelingen van Nathan Pimentel (1837-1893) en Rachel Oppenheimer (1841-1929). Vier kinderen zijn kort na hun geboorte overleden en nog eens twee vóór WOII. Van de overige zeven is in dit boek een biografie opgenomen: Maurits (Mau), Lina, Jacques (Jacob), Eef, Greet, Henriëtte (Jet) en Bram, van wie alleen Mau en Bram na de oorlog nog in leven zijn. Deze levensverhalen worden aangevuld met die van twee kinderen van Jacques, Nico M. en Ella en drie kinderen van Bram, Nico Jaap en Pim. Nico M. werd in april 1945 door de SS vermoord, de overige vier hebben de oorlog overleefd.

De geschiedenis van dit boek begint eigenlijk bij de koop door Fokko Weerstra van het huis aan de Sarphatikade 16 in Amsterdam dat nu het boetiekhotel Amstel Corner huisvest. Het is eind negentiende eeuw gebouwd door de architect Geert de Winter. Weerstra schreef er in 2017 een boek over: Als dit huis kon praten. Vanaf 1924 tot aan zijn dood was de eigenaar van dit pand Mau Pimentel. Hij is er na de oorlog niet meer gaan wonen, maar wel zijn neef Pim Pimentel.

Weerstra is dermate geïntrigeerd geraakt door alles wat de Pimentels is overkomen, dat hij twaalf korte biografieën heeft geschreven over de eerste en tweede generatie nakomelingen van Nathan Pimentel. Er is iets niet helemaal duidelijk over de volledige achternaam. Hoort daar nu wel Henrigues (of Henriques, Henriquez) bij. Bij Nathan wordt die naam in het huwelijksregister van de gemeente Amsterdam en het Noordhollands Archief niet genoemd ook niet bij zijn vader Micael, maar wel bij diens vader David Henrigues Pimentel.

De titel 1943 is gebruikt omdat elke biografie in dat jaar begint. De Tweede Wereldoorlog heeft grote invloed op de familie gehad en wordt in de persoonlijke verhalen door de schrijvers benadrukt. Hun ervaringen in die tijd zijn min of meer representatief voor het lot van veel (Joodse) Amsterdammers. Heel de geschiedenis van de Jodenvervolging in Amsterdam wordt met hen in het daglicht gesteld. Hoewel de familie niet praktiserend Joods was, kunnen we wel stellen dat hun bestaan diep ingebed lag in het Joodse leven van Amsterdam.

Ook van Henriëtte (Jet) is een biografie opgenomen. Zij is het meest bekend geworden om haar aandeel in de redding van meer dan zeshonderd kinderen uit de Hollandsche Schouwburg. Haar leven in uitgebreider te lezen in Wacht maar. Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel door Esther Shaya & Frank Hemminga, tegelijkertijd verschenen bij dezelfde uitgever. Ook daar duikt weer de dubbele naam op: Henriëtte Henriquez Pimentel.

De auteurs, met name Henk Dijkman, hebben zich terdege gedocumenteerd, wat beslist een huzarenstukje mag heten. Ook hebben er vraaggesprekken met nabestaanden plaatsgevonden. De bronnenlijst is uitgebreid en de verantwoordingen in de noten geven blijk van grote betrouwbaarheid.

Deze uitgave is zeer interessant in de beschrijving van een familiegeschiedenis, maar ook zeer waardevol binnen de geschiedenis van Amsterdam. Daarnaast getuigt het boek van het onmetelijke leed dat mensen in oorlogstijd is aangedaan en alleen al daarom nooit vergeten mag worden.

Kees de Kievid