Een nieuwe versie van de Tovenaar van Oz

Wicked – Gregory Maguire – Vertaling: Ineke Lenting – The house of books – 528 blz.

Gregory Maguire brak in 2009 internationaal door met Wicked, een hervertelling van het verhaal van De Tovenaar van OZ. Op basis van dit boek werd een succesvolle musical geproduceerd. Vorig jaar verscheen de bioscoopfilm en het verhaal werd opnieuw uitgebracht in dit jasje. De eerste Nederlandse vertaling is uit 2010 van Ineke Lenting. Die vertaling werd voor deze editie gebruikt.

Waar gaat het over?

De meeste mensen kennen het verhaal van Dorothy die met haar hondje Toto in het land van Oz terecht komt. Dit verhaal start al jaren daarvoor toen Elphaba daar werd geboren. Geboren met een smaragdgroene huid, het begin van een zwaar leven want Oz is een land waar je beter niet ‘anders’ kunt zijn. Ze laat zich echter niet de kaas het brood eten en wil haar eigen plek vinden. Hiervoor moet ze wel weerstand, discriminatie en de strenge geheime dienst van de Tovenaar van Oz zien te doorstaan. Deze geheime dienst houdt iedereen scherp in de gaten. Dieren die kunnen praten lopen het grootste gevaar. Elphaba wil deze dieren beschermen en zal daarvoor de strijd moeten aangaan met de Tovenaar van Oz. Dit levert haar het etiket ‘boze heks’ op met alle gevolgen van dien.

Zin om te lezen

Voor mij ligt een dikke pil van meer dan vijfhonderd pagina’s. Met de film die ik in mijn jeugd zag en de onofficiële prequel uit film uit 2013 kreeg ik bij het zien van de trailer van de nieuwste film wel zin in dit boek. Eerdere drukken en de musical heb ik nog niet gezien dus ik kon vrij onbevooroordeeld in het verhaal duiken. Anders ga je een film en boek toch vergelijken. Laten vooroordelen (en veroordelen) nu een belangrijk thema in het verhaal zijn.
Het boek is onderverdeeld in vijf stukken en wordt afgesloten met een leidraad voor leesclubs. Na een landkaart van Oz gaan we van start met een proloog waarin Dorothy met de leeuw, de tinnen man en de vogelverschrikker uitrusten op de gele baksteenweg en waar de heks in een boom zit en dit viertal afluistert en roddels over zichzelf hoort waarbij de sprekers geen blad voor de mond nemen. De toon wordt gezet, ook voor de lezer. De vertelling gaat gepaard met vooroordelen, grof taalgebruik en je merkt dat het in een andere tijd is geschreven dan nu. Ik vraag mij af of dit anno 2025 door de redactie zou komen.

Wollig taalgebruik

Het eerste deel gaat over de geboorte van Elphaba die tot grote schrik van haar ouders groen ter wereld komt en nog meer eigenaardigheden vertoont. Ze groeit op in een bizarre gezinssituatie met een vader die predikt, een moeder die vreemd gaat, waarbij haar minnaar inwoont bij het gezin net als de nanny. Met genoeg ingrediënten voor een boeiend verhaal, was toch het moeizaam inkomen door een wollige vertelstijl en een laag tempo. De auteur is bijna theatraal als hij de omgeving beschrijft waardoor er regelmatig wordt afgedwaald, net als mijn concentratie om in het boek te blijven. Als voorbeeld is er een van de karakters, de minnaar, die praat in een (voor mij) irritant dialect. Hierbij wordt de zinsopbouw door elkaar gehusseld en moest ik denken aan een karakter uit Starwars. Zinnen als “als het water te stormen rood met robijnen, zal het te stromen met bloed”, halen het tempo nog meer uit het verhaal. Ik weet niet of dit door de vertaling komt en of het in het Engels beter leest maar het was houterig en niet prettig leesbaar. Ik heb het boek in het begin ook een paar maal weggelegd puur omdat ik mij niet kon concentreren op het verhaal.
Later in het boek als Elphaba naar de universiteit gaat, wordt het verhaal wat makkelijker leesbaar al blijft het allemaal maar doorkabbelen. Er gebeurt wel wat meer, maar ik had meer actie verwacht. Misschien toch een beetje bevooroordeeld, omdat ik de trailer van de film zag en daardoor hogere verwachtingen had. Naast het trage tempo gaat het verhaal af en toe alle kanten op wat ook niet goed was om in het verhaal te blijven.

Conclusie

Hoewel ik nieuwsgierig was naar het land en wel en wee van de Tovenaar van Oz stelde het boek mij wat teleur. Niet qua beeldvorming, want het is alsof je door het filmdecor loopt, maar puur qua vertelstijl zelf. Het boek bevat grof taalgebruik en heeft stukken die niet geschikt zijn voor de jeugd. De film heeft leeftijdsindicatie 8-plus, maar het boek is echt een roman voor volwassenen. Maar helaas niet mijn roman.

Conny Schelvis