Een tijd vol veranderingen
De Engelenpoort – Penelope Fitzgerald – Vertaling Johannes Jonkers – Karmijn – 192 blz.
De Engelenpoort speelt in het Engeland van 1912 vlak voor de Eerste Wereldoorlog, koning George V regeert, hij heeft in 1910 koning Edward VII opgevolgd. Het waren woelige tijden waarin talloze veranderingen zich aankondigden en oude waarden onder druk stonden. Er werd bijvoorbeeld fel gestreden voor vrouwenkiesrecht door de Sufragettes. Een interessante periode voor een schrijver. Penelope Fitzgerald bedacht een fictief natuurkundig college in Cambridge, het St. Angelicus. Mannen die er werken, mogen niet trouwen en vrouwen worden er natuurlijk helemaal niet toegelaten. Er worden nogal ingewikkelde en taaie discussies gehouden o.a. over het atoom en de zwaartekracht, waar hoofdpersonage, de jonge docent experimentele natuurkunde, Fred Fairly aan meedoet.
Fred, zoon van een dominee, is er intussen van overtuigd geraakt dat God niet bestaat, want ook het atheïsme was destijds in opkomst. Wat niet beredeneert kan worden of waarvoor de bewijzen ontbreken, verwerpt hij. Op een dag slaat het (nood)lot toe. Hij wordt op de fiets aangereden door een paard en wagen, net als de fietsende vrouw voor hem, Daisy Saunders. Ze raken bewusteloos en ze worden opgevangen door Venetia Wrayburn, die Daisy en Fred in één bed legt, omdat ze denkt dat ze een echtpaar zijn. Fred, de logische denker, wordt op slag verliefd op Daisy. Dat is een groot probleem voor hem, want zoals gezegd mogen mannen van St.Angelicus niet trouwen.
Het boek, dat uit vier delen bestaat, laat in deel twee zien hoe het leven van Daisy Saunders tot aan het ongeluk is verlopen. Ze is de dochter van een alleenstaande moeder en gaat als haar moeder sterft, werken als leerling-verpleegkundige in het Backfriars ziekenhuis in London, de stad waar ze al haar hele leven woont. Door verwikkelingen in het ziekenhuis rond een zelfmoordenaar die gered is uit de Theems – Fitzgerald vertelt terloops dat zelfmoord destijds strafbaar was – wordt ze ontslagen. Ze gaat dan werken in een psychiatrische inrichting bij Cambridge.
In de laatste twee delen doet Fred Fairly verwoede pogingen om Daisy op te sporen en aan zich te binden. Er gebeurt nog van alles. Er komt een proces over het ongeluk met de paard en wagen en Fitzgerald weet er zelfs nog een echte Engelse ghoststory in te verweven. De schrijfster heeft een duidelijke rode draad in dit boek aangebracht, namelijk het thema botsingen of confrontaties. Botsingen tussen geloof en wetenschap, tussen moderne en oude wetenschappers, tussen ratio en bovennatuurlijke verschijnselen, tussen mannen en vrouwen, tussen de verschillende klassen en natuurlijk de botsing tussen de twee fietsers en de paard en wagen.
Bookerprize winnares Penelope Fitzgerald is in Nederland wat laat ontdekt, maar dankzij uitgeverij Karmijn kunnen nu drie bijzondere boeken in onze taal gelezen worden. De Engelenpoort is een heel boeiende, gelaagde roman, die een mooi tijdsbeeld geeft van een bijzondere periode in de Engelse geschiedenis.
