En garde – Lianne Damen
Transvrouw?
Hoofdpersonage Charles d’Éon wordt in de eerste helft van de achttiende eeuw geboren in de Bourgogne. Hij is een buitenbeentje door zijn frêle postuur en bedachtzame houding. Hiermee wordt hij al tijdens zijn kinderjaren gepest door de kinderen uit de buurt en zelfs door zijn eigen broers en zussen, behalve zijn zus Marguerite. Ook zijn vader walgt van hem en zal wel een echte man van hem maken. Sterk is Charles beslist niet, maar hij leert goed schermen van zijn vader. Charles ziet er niet alleen vrouwelijk uit, hij voelt zich ook meer een meisje dan een jongen. Hij hoopt dat zijn piemel op een goede morgen verdwenen zal zijn of zich ineens naar binnen zal keren. Uiteraard gebeurt dit niet. Hij groeit op en gaat vervolgens naar Parijs om te studeren. Zijn vader is allang blij dat Charles uit zicht is.
Charles
In Parijs woont Charles bij zijn oom, een veel aardiger, vriendelijker man dan zijn vader. Charles weet zich goed staande te houden op het College. Hij leest veel, verzamelt boeken en wil alles leren en alles weten. Hij speelt graag toneel. Eén voorstelling is hem altijd bijgebleven, namelijk die waarin hij zich als vrouw moet verkleden. Hij is onder de indruk van zijn tegenspeler en vraagt zich af of diens zinnelijke oogopslag en charmante glimlach werkelijk voor hem bedoeld zijn. Geen haar op zijn hoofd die er aan denkt zijn tegenspeler zijn verwarring over zijn gevoelens te tonen. Iedere keer als Charles zijn vrouwenkleding weer uit moet doen voelt hij zich alsof er iets wezenlijks van hem wordt afgenomen; alsof er een amputatie plaatsvindt. De verwarring is voor Charles zo groot dat hij daarna geen vrouwenrol meer durft te spelen. Hij voelt zich aan getrokken tot (sommige) mannen, maar voelt zich tegelijkertijd geen homo. Iets wat in die tijd ook erg moeilijk zou zijn geweest. Er stonden zware straffen op sodomie, zoals dat toen nog heette.
Na zijn studie komt Charles in dienst van de koning en wordt als diplomaat en als spion belast met belangrijke buitenlandse missies. Eerst werkt hij in Rusland. Gelukkig ver weg van zijn moeder die hem wil koppelen aan een geschikte bruid. In Rusland krijgt hij het gevoel dat zijn leven eindelijk wat richting heeft gekregen. Terug in Frankrijk moet hij meestrijden in de oorlog tegen de Pruisen. Dit gaat hem goed af. Hij is moedig en zorgt ervoor dat de meeste mensen van zijn onderdeel het overleven. Hij krijgt voor dapperheid, verdienste en trouwe dienst de Orde van de Heilige Louis opgespeld en wordt officieel ridder. Verdere promotie in het leger is niet mogelijk, dus verschijnt hij weer aan de onderhandelingstafel. De koning wil hem weer naar Rusland sturen. De tsarina overlijdt echter en veel nut om hem nu naar Rusland te sturen is er niet. In plaats van in Rusland komt hij in Engeland terecht. Gelukkig gaat het goed met zijn werk en kan hij zijn neef, Maurice naar Londen laten komen als zijn persoonlijk assistent. Nog belangrijker is dat hij hem kan vertrouwen. Intussen durft Charles zich, behalve op gekostumeerde bals, ook op gewone avonden als vrouw te kleden.
Charles is diep bedroefd als Maurice overlijdt. Hij is zijn vertrouwenspersoon kwijt. Gelukkig heef hij intussen kennisgemaakt met Sydney, zijn grote liefde. Sydney accepteert Charles hoe hij is. Bij Sydney voelt hij zich veilig. Dit neemt niet weg dat de geruchten over hem toenemen. Steeds meer mensen beweren dat hij een vrouw is, hetgeen tot een rechtszaak leidt over de vraag van welk geslacht hij is. Het recht wordt gesproken: hij is een vrouw. Op bevel van de (nieuwe) koning moet hij terug naar Frankrijk. Van de koning moet Charles zich gaan gedragen naar zijn natuur. Als vrouw is hij vleugellam. Het enige wat hij nog in ruil krijgt is zijn pensioen.
Geneviève
Nu hij verplicht is door de rechter en de koning (van Engeland) als vrouw door het leven te gaan, verandert hij zijn naam in Geneviève. De vreugde die hij voelt omdat hij zich eindelijk als vrouw mag vertonen wordt overschaduwd door onzekerheid. Ze krijgt les in hoe ze zich als vrouw moet kleden. Mannenkleren zijn uit den boze. In 1800 is het in Frankrijk zelfs verboden voor vrouwen om een broek te dragen. Ze moet erg wennen aan alle verboden die voor vrouwen gelden. Vrouwen dienen bescheiden te zijn, talenten mogen ze niet benutten en of ze nu wel of niet intelligent zijn doet er niet toe. Er wordt vrouwen immers toch niet naar een mening gevraagd. Geneviève wordt genegeerd en heeft geen werk meer. In feite is ze niets meer waard en ze verveelt zich. Ze wil terug naar Engeland maar de koning laat haar niet afreizen. Uiteindelijk gaat ze toch. Haar financiële positie wordt steeds beroerder, maar ze weet haar geld te verdienen met schermen. In haar laatste jaren in Engeland heeft ze een huisgenoot, Mary, om wie ze veel geeft maar die ze nooit haar geheim vertelt over haar man/vrouw zijn. Maar wat doet het er toe? Wel of niet man of vrouw? Ze was een mens en gaat naakt naar de hemel.
Conclusie
De auteur heeft een intrigerend boek geschreven over gender. Wat betekent het als je het gevoel hebt in het verkeerde lichaam geboren te zijn? Welke gevoelens roept dit op? En hoe gaat de omgeving hier mee om? Het hoofdpersonage in En garde is goed uitgewerkt en de auteur schrijft op zo’n manier dat je helemaal in het verhaal zit. Duidelijk is dat de auteur historicus is. In ieder geval worden de gebeurtenissen in het boek erg geloofwaardig beschreven.
Jitske Bijker
Boek bestellen!
