Financiële en persoonlijke crisis
De Weinigen of het verhaal van de bankier in de buik van het beest – Lucas Hirsch – In de Knipscheer – 221 blz.
Het ging goed met de banken tot 2007. Toen kwam de kredietcrisis. Banken kregen staatssteun. ABN-AMRO werd gesplitst en genationaliseerd. Er ontstond stevige discussie rond het reilen en zeilen van financiële instellingen. Dit leidde onder andere tot het instellen van gedragscodes, één van de belangrijkste thema’s in dit boek van Lucas Hirsch. Hij was zelf bij financiële instellingen in dienst en kent die wereld dus van binnenuit. Zo ontstond de eerste bankenroman in het Nederlands.
In 2009 zit Jonas Staal thuis. Je kunt aan alles merken dat hij niet in ‘goeden doen’ is. Hirsch laat in dit eerste hoofdstuk al zien, dat hij voor Jonas niet goed zal aflopen. Jonas zegt tegen zichzelf dat hij nu toch eens die brieven moet gaan schrijven. Dan springt het verhaal naar 2007 Jonas gaat werken op de afdeling Corporate Security bij een bank die het moeilijk heeft. Er is sprake van een overname en een splitsing. Hij kan het goed vinden met zijn directe chef, Pieter, die vertrouwen in hem heeft. Zoveel dat hem een belangrijke rapportage toevertrouwd wordt. Vanaf het begin is de relatie tussen Jonas en een andere hogere medewerker, Martin Tienstra niet zo best.
De bankmedewerkers worden getrakteerd op een uitje naar Giethoorn, goed voor de teamgeest. Tijdens het verblijf maakt Jonas een slippertje met Roos en hij is niet de enige! Zijn huwelijk dat toch al niet zo best wordt staat op het spel.
Tijdens zijn onderzoek komt een corpsvriend van vroeger, Jimmy Nooyman, in beeld. Jonas en hij zaten in hetzelfde dispuut en waren vrienden. Met nog een vriend, J.C., beschrijft Hirsch een ‘gezellig’ drink- en blowpartijtje Over deze periode uit 1997 gaat het derde hoofdstuk.
In 2008 gaat het onderzoek, o.a. naar de Jordan Palestinian Bank en werkt Jonas aan reportages. Het huwelijk van Jonas en Evi loopt op de klippen. Met de bank gaat het steeds slechter en half december worden er ontslagen aangekondigd. Dit is aan de pers gelekt.
De ontknoping vindt plaats in de eerste helft van 2009 en dan eindigt het verhaal met het vervolg op het eerste hoofdstuk. Plotseling krijgt Jonas bedreigingen op zijn telefoon en vraagt zich af wie toch die geheimzinnige sms’er en beller is? Hij schrijft de compromitterende brieven. Zal hij ze als wraakoefening ook verzenden?
De genoemde jaartallen zijn ook de titels van de hoofdstukken, die onderverdeeld zijn in subhoofdstukken met een datum. Dat je via deze opbouw van de roman al tevoren weet dat het niet goed gaat komen met Jonas, hoeft niet als bezwaar te worden gezien. De situatie is zodanig dat het onvermijdelijk is. Over de collega’s van Jonas is, op een enkele uitzondering na, weinig goeds te vertellen. Misschien is dat iets ‘over de top’, nu lijkt het een zwartboek van bankmanagers. Aan de andere kant maakt Hirsch duidelijk dat in moeilijke omstandigheden mensen een uitweg proberen te vinden, ook al is die niet geheel zuiver op de graad. Dat geldt ook voor het onderzoek en de rapportage van Jonas, die eigenlijk zwaar misbruikt wordt.
Je kunt sympathie gaan voelen voor hem, omdat hij moeilijk iets anders kon doen zonder zichzelf te schaden. Het invoelen van de gebeurtenissen zal weinig moeite kosten, gezien de publiciteit over het onderwerp in die jaren. Dat is uitstekend weergegeven. Persoonlijk vind ik het slippertje van Jonas met Roos iets te gedetailleerd verwoord. Bij zo’n weergave zou de schrijver gemakkelijk in het grijze gebied van effectbejag terecht kunnen komen. Duidelijk is ook de waarschuwing van Hirsch, dat problemen op de werkvloer een sterke weerslag kunnen hebben op het privéleven: zowel Jonas’ baan als zijn huwelijk gaan teloor.
Op de stijl van Hirsch is weinig aan te merken. Hij schrijft kort en bondig met zeer weinig bijzinnen. Het houdt de vaart in het verhaal. Wanneer de werkvloer het onderwerp is, gebruikt hij soms vakjargon, dat niet voor iedereen duidelijk zal zijn. Een woordenlijstje zou hier uitkomst kunnen bieden.
Hirsch heeft al een aantal dichtbundels op zijn naam staan. Dit is zijn debuutroman, waarmee hij laat zien te kunnen uitgroeien tot een succesvol schrijver. Misschien is zijn volgende boek wat minder autobiografisch getint en kunnen we zien waar dat toe leidt.
Kees de Kievid
