Fotografie en moord
Driemaal moordwaarde – Paul Jacobs – Houtekiet – 311 blz.
In het rijtje Nederlandstalige misdaadschrijvers neemt Paul Jacobs al een tijdje een bijzondere plaats in. Geen verhaal met overspannen relatieproblemen en de daaruit voortvloeiende spanning (en misdaad), zoals bij Saskia Noort en consorten. Geen hard-boiled thriller waarvan we er veel vinden in het oeuvre van Peter de Zwaan en Corine Hartman. Geen geschiedkundige of religieuze achtergrond die belangrijk is in boeken van o.a. Chris Houtman en René van Rijckevorsel. En ook geen fact-fiction roman, waarmee Tomas Ross faam maakt. Nee, bij Jacobs komen we terecht bij de sedert decennia lang gewaardeerde oerdegelijke ‘whodunit’. Dat betekent zeer zeker niet saai en oubollig! Hij is een van de weinigen die spanning met humor weet te verenigen.
Zijn ‘detectives’ zijn moderne mensen. Hij, Thomas Breens, is een voormalig tv-presentator, tevens detectiveschrijver. Zij, Kristien Francken, is zijn jongere vriendin, die met beide benen in de wereld staat en over wie Thomas zijn trots niet onder stoelen of banken verbergt. Dit duo komen we al eerder in de boeken van Jacobs tegen, maar doordat de rol van Kristien wat is uitgebreid, komt er meer verdieping in het plot. Hun dialogen zijn zeer verhelderend, zowel wat hun relatie betreft, als de zoektocht naar de oplossing. Hun verhouding tot de politie, in de persoon van commissaris Etienne Hayden, is niet standaard. Het is niet de alles kunnende detective die de politie het nakijken geeft, maar het wederzijds uitwisselen van gegevens die voor de ander van belang kunnen zijn. Ook de andere personages komen goed uit de verf en zijn geen bordpapieren figuren. Knap en verrassend is zijn schildering van Koen Illegems, die invalide en impotent is geworden door een auto-ongeluk wegens roekeloos rijden.
Het plot begint met de ontmoeting tussen Thomas Breens en Thierry de Jong, tijdens de begrafenis van “de Kwiet”, leraar wiskunde. Ze zijn schoolgenoten van het Sint Willibrordus, waar Thierry een klas hoger zat dan Thomas. Die klas heeft verscheidene VIP’s voortgebracht en werden in hun schooltijd al de “Golden Boys” genoemd. Thierry is docent fotografie aan een hogeschool en daarnaast fotograaf, miskend zoals hij zelf vindt. Hij maakt foto’s in de trant van zijn grote voorbeeld de Franse fotograaf Cartier-Bresson die als ‘leitmotiv’ het kleine menselijke detail gebruikt. Thierry wacht met spanning op zijn doorbraak: een expositie in galerie Antwerp Blue. Die wordt echter op een nogal onbehouwen manier afgeblazen. Een dag later wordt hij dood in zijn auto aangetroffen, waarmee hij het Albertkanaal is ingereden. Zelfmoord zegt de politie. Thierry was bevriend met een leerling van hem, Koen Illegems met wie hij regelmatig scrabble speelde. Koen is ondanks zijn handicap getrouwd met de aantrekkelijke Liz. Hij veronderstelt dat zij hem niet trouw is, omdat zij bij hem niet kan krijgen wat zij graag wil. Toch houden zij zielsveel van elkaar. Nu Thierry is overleden, neemt Thomas Breens zijn rol over en bezoekt Koen regelmatig om te praten en scrabble te spelen, niet altijd tot groot genoegen van Kristien. De tentoonstelling van Thierry’s foto’s gaat alsnog door! Vanaf hier ontwikkelt de zaak zich in een rap tempo, waarvan ik niets meer wil verklappen. Wel dat het gezin van Thierry, de Golden Boys, David, journalist en vriend van Thomas, Liz en commissaris Hayden er allemaal een rol in spelen.
Een opmerking over de titel en ondertitel: “Driemaal moordwaarde. Soms loopt een spelletje scrabble totaal uit de hand”. Zijn die niet enigszins misleidend? Scrabble speelt een veel minder belangrijke rol in het verhaal dan hier gesuggereerd wordt. Veel belangrijker zijn de puzzels die Koen Illegems aan Thomas opgeeft. Zelfs bij het toch wel verrassende einde spelen die een rol, maar nergens in het boek is sprake van een uit de hand gelopen spelletje scrabble. Verder is het plot zeer vakkundig opgebouwd, met vele vraagtekens en wendingen. Om de sfeer en situatie perfect in beeld te brengen verloopt het begin van het boek wat traag, maar als de vaart er eenmaal inkomt… Jacobs bewandelt enkele malen een zijweg, zoals over de uitvinding “Luck Killer” van Koen en diens brief aan de Franse president Macron. Ook weet hij maatschappijkritiek in zijn verhaal te weven. De smerige streek van de Golden Boys dreigt in de doofpot gestopt te worden, omdat er zelfs een minister bij betrokken is: “…was er in de wereld dan niks veranderd sinds de tijd dat de pastoor en de baron onder elkaar de macht verdeelden in het dorp. Als zelfs een krantenredactie … meeat uit de ruif van de machtspolitiek…”. Ook de hoofdstukindeling van Jacobs is bijzonder. Telkens nadat er iets belangrijks of schokkends is verteld, begint er een nieuw hoofdstuk en dat zijn er nogal wat: 75 stuks, behoudens een epiloog.
Het boek speelt zich af rond Antwerpen. De locaties en straatnamen zullen de Nederlandse lezers dus niet veel zeggen, maar spelen in het plot geen rol, dus kan dat geen belemmering zijn. Het taalgebruik van de auteur is ‘to the point’ en zeer levendig, ook in de dialogen. Jo Claes, Vlaams misdaadauteur en winnaar van de Hercule Poirot Publieksprijs en de Gouden Strop in 2015, zei, in zijn acceptatiespeech, het te betreuren dat Vlaamse schrijvers zo onbekend zijn in Nederland en andersom. Hij vond dat “in triest”. Misschien kan dit boek eraan bijdragen dat Vlaamse misdaadauteurs hier wat meer bekendheid krijgen. En dat verdient Driemaal moordwaarde zeer zeker!
Paul Jacobs (1949) was eerst radioproducer bij de VRT. Hij maakte programma’s als Het Vermoeden, De Taalstrijd, De Tekstbaronnen en De Rechtvaardige Rechters. Daarnaast publiceerde hij columns in diverse kranten en schreef hij verhalenbundels. Ook bedacht hij het scenario voor enkele tv-films, waarvoor hij de persprijs ontving. Hij schreef eerder zeven misdaadromans rond de figuur Thomas Breens: De rode badkuip, Een ijskoud gerecht, De laatste grap, Het droomdagboek van Lavoisier, Dood van een egoïst, Franse zonden en Tien grote talenten.
Kees de Kievid
