Gids naar de cultuur-historische ziel van Parijs

Achter de façade – Kees en Chrisje Brants – Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar – 624 blz.

Parijs is niet alleen een mooie stad om te flaneren. De hoofdstad van Frankrijk heeft ook een rijke cultuur- en geschiedenis. In reisgidsen vind je wandelingen met uitleg maar meestal zijn deze ingedeeld volgens wijk of quartier: Montmartre, Le Marais, het Quartier Latin, Montparnasse enz. Het kan ook op een thematische manier, zo tonen Kees en Chrisje Brants aan in hun goed onderbouwde cultuur-historische Parijsgids Achter de façade.
De auteurs onderscheiden hierbij acht hoofdstukken of thema’s. Ieder thema is opgebouwd uit een algemeen gedeelte gevolgd door 2 à 4 wandelingen met telkens een uitgebreide beschrijving.

Het eerste hoofdstuk ‘De verdwenen stad’ bijvoorbeeld staat stil bij de restanten van het oude, Romeinse en middeleeuwse Parijs. We krijgen een beeld van hoe de stad eruitzag vooraleer latere koninklijke en keizerlijke bouwmeesters – in het bijzonder ten tijde van Napoleon III onder leiding van Baron Haussmann – Parijs het hedendaagse uitzicht gaven. We ontdekken onder meer de Arènes de Lutèce, passeren langs restanten van de muur die koning Philippe Auguste liet bouwen en bewonderen de Sainte Chapelle en de Tour Jean sans Peur. De tweede wandeling in dit hoofdstuk gaat vooral (maar niet alleen) door de Belle Epoque, door de buurten met een destijds ‘hoge horizontale concentratiegraad’. Wat dit laatste betekent, wordt algauw duidelijk. We lezen bijvoorbeeld waarom een Parijse krant bij de dood van de Franse president Félix Jaure in 1899 openlijk kopte: ‘Félix Jaure a trop sacrifié à Vénus’. De auteurs laten ons kennismaken met de ‘grandes horizontales’ Blanche de Païva, Marie Duplessis en Valtesse de la Bigne maar ook dalen we af naar de maisons closes, de tot 1946 door de autoriteiten toegestane bordelen.

Andere thema’s die in het boek aan bod komen zijn o.m. het Joodse Parijs, de bohémiens en de oorlogen. Een gevarieerd geheel. Zoals de auteurs zelf aangeven, werpen deze thema’s als dood, seks en revolutie, oorlog en immigratie, de dromen van machthebbers en kunstenaars een nieuw licht op straten, pleinen en gebouwen, op de cultuur, het plezier en de pijn van Parijzenaren van toen en nu. We lezen waar in Montmartre kunstenaars woonden en vertier zochten. We ontdekken de culturele erfenis die president Mitterand achterliet. We wandelen langs de plaatsen die een rol speelden tijdens de Franse Revolutie van 1789. We huiveren bij de plek waar Amadeo Modigliani als een straatarme dronkenlap en miskend kunstenaar stierf waarop zijn geliefde Jeanne Hébuterne vanuit de zesde verdieping van het huis van haar ouders naar beneden sprong. Haar ongeboren tweede kind stierf met haar.

Naast heel geconcentreerde informatie in het algemene gedeelte van ieder thema staan de wandelingen op hun beurt ook nog bol van de informatie en bieden dus niet enkel een wegbeschrijving. Iedere wandeling wordt ingeleid door een stratenplan met aanduiding van het tracé en de belangrijkste bezienswaardigheden. Qua tijdsinvestering mag je volgens de auteurs per thema rekenen op een lang weekend (drie of vier dagen) met per dag een wandeling van drie tot vier uur.
Door de aanpak leent het boek met bronnenlijst en zeer uitgebreid register zich vooral als een cultuur-historische gids. Je kan het boek gewoon lezen zonder de wandelingen effectief af te stappen. Enkele zwart-witfoto’s van zeer goede kwaliteit begeleiden de tekst. Het leeslint is bij dergelijke boeken een zegen.

Achter de façade is een absolute aanrader voor wie echt wil doordringen tot de cultuur-historische ziel van de stad Parijs. Ga met dit boek op stap en dompel je onder in de levendige geschiedenis van de Lichtstad.

Kris Muylle