Twee culturen op een kussen
Moederland. Een vrouwenleven in twee culturen – Inge de Bever – Van Oorschot – 252 blz.
Inge de Bever (1958) studeerde klassieke taal- en letterkunde aan de Universiteit van Leiden met Turks als bijvak. Ze werkte onder andere als lerares klassieke talen in het middelbaar onderwijs. Daarnaast had ze een loopbaan als communicatieadviseur, redacteur en tekstschrijver. Moederland is haar debuut. Ze draagt het boek op aan haar zoon Osman. Op de cover zien we haar schoonmoeder met haar man Ilhan als zesjarige.
Eind jaren zeventig krijgt De Bever een verhouding met een Turkse man, Ilhan Aksoycan, die zijn studie werktuigbouw in Ankara had afgerond. Hij besloot zijn studie vervolgen in Nederland, omdat Engeland te duur voor hem was. Hij studeerde in Delft bedrijfskunde. Aanvankelijk is er alleen sprake van vriendschap, maar dan blijkt Ilhan stapelverliefd op Inge te zijn en ze trouwen in 1980. Inge de Bever was al een beetje vertrouwd met de Turkse taal vanwege haar studie, maar ze besefte toen waarschijnlijk niet dat er nogal wat verschillen zijn tussen de Nederlandse en Turkse familiecultuur.
Gedurende veertig jaar volgen we Inge en Ilhan in Nederland en Turkije. Ilhan, geworteld in Turkije, zit vast aan zijn Turkse familiebanden en tradities die veel sterker zijn dan de Nederlandse. Inge krijgt vooral te stellen met Ilhans moeder, een interniste die in een ziekenhuis in Ankara werkt. Door haar wordt de Nederlandse met achterdocht bekeken. Kan zij haar zoon wel gelukkig maken? Met haar schoonvader, een joviale professor, die Inge zelfs een keer meeneemt naar zijn laboratorium, heeft ze weinig problemen.
Inge en Ilhan gaan in Nederland wonen, ze hebben een klein appartement, maar dat weerhoudt Ilhans Turkse familie er niet van om te komen logeren. Niet voor een paar dagen, maar vaak voor weken of zelfs maanden. Schoonmoeder, tantes, neven en nichten komen langs en blijven plakken. Inge protesteert bij haar man, maar dat heeft weinig zin. Zo zijn de familiewetten in Turkije nu eenmaal. Als ze een groot huis krijgen, wordt het nog erger met de familiebezoeken. Uiteindelijk krijgt Inge haar man zo ver dat ook hij inziet dat die logeerpartijen een grote wissel trekken op haar en hun relatie. Tenslotte mag er nog maar een maand per jaar gelogeerd worden.
In het begin van de jaren tachtig heeft in Turkije het leger de macht in handen na een staatsgreep. Overal op straat staan legervoertuigen en soldaten. Maar dat schijnt het leven niet erg te beïnvloeden. Inge en Ilhan verkeren voornamelijk in Ankara en Istanbul. Inge is vooral verrukt van Istanbul.
“Na het kleurrijke, exotische Istanbul viel Ankara me des te grauwer op mijn dak.”
Intussen zit ze behoorlijk onder de knoet bij haar schoonmoeder die haar introduceert bij haar vriendinnen, waaronder een minister van cultuur, want de familie Aksoycan verkeert in de hoogste kringen. Het wordt een tamelijk rampzalig bezoek.
In Nederland gaat ze aan de slag als lerares. Ze beschrijft openhartig een toch wel pijnlijke periode waarin ze verliefd wordt op de rector van haar school. Die verliefdheid blijft twee jaar voortduren en Ilhan weet ervan. Hij vindt dat natuurlijk vreselijk, maar verlaat Ilse niet. Na twee jaar krijgt de rector een relatie met een andere collega en verlaat zijn vrouw en kinderen. Einde van de Inges verliefdheid.
Bijna onvermijdelijk zijn de stukjes waarin de twee worden geconfronteerd met discriminatie vanwege Ilhans Turkse achtergrond, zoals bij het verwerven van een appartement. Inge wil ook per se dat Ilhan de Nederlandse nationaliteit krijgt. Twee brieven aan de koningin, die toestemming moet geven, verdwijnen spoorloos. Pas als Inge belt met de verantwoordelijke persoon, die toevallig de vader is van een jongen die ze les heeft gegeven, komt de aanvraag door en wordt Ilhan genaturaliseerd tot Nederlander. Inge is intussen zwanger en wil dat haar kind twee Nederlandse ouders krijgt.
Ze krijgen een zoon, Osman. Langzaam verbetert de relatie tussen Inge en haar schoonmoeder, vooral na de dood van haar schoonvader. De relatie tussen de twee vrouwen is de rode draad in het boek. Boeiend om te zien hoe ze langzaam naar elkaar toegroeien en uiteindelijk helemaal accepteren. Aan het eind van het boek is de schoonmoeder een 94-jarige, breekbare vrouw die alleen nog in een rolstoel naar buiten kan. Als het gezin Aksoycan na een vakantie in Turkije terugkeert naar Nederland, nemen ze afscheid van haar schoonmoeder.
“Het laatste wat we van haar zagen was haar iele figuurtje in de deuropening, de afhangende schouders, de bevende handen. Uit een plastic bekertje goot ze water achter ons aan over de granieten trap.
Moge de reis als stromend water verlopen.”
Moederland, een vrouwenleven in twee culturen is een heel boeiend boek. Het is vol vaart en humor geschreven. Het boek laat zien dat met geduld en begrip een cultureel gemengd huwelijk stand kan houden en tot begrip kan leiden tussen twee families uit verschillende landen die hun eigen gewoonten en tradities hebben.
Boek bestellen!
