Van vliegende keep tot vedette

Jan Jongbloed – Yoeri van den Busken – Inside – 301 blz.

Over veel voetballegendes, zoals Johan Cruyff, Wim Kieft, Andy van der Meijde en Theo Janssen, zijn er al boeken verschenen, maar over deze ‘aparteling’ nog niet. “Is goed jongen”, met die woorden gaf Jan Jongbloed in 2018 toestemming, dat er eindelijk boek over hem zou verschijnen. Dat werd hoog tijd, mede gezien de records die hij op zijn naam heeft staan. Hij was met 44 jaar de oudste prof in de Nederlandse competitie en had hij geen hartinfarct gehad, dan was hij zeker nog een poosje doorgegaan. Vijfentwintig seizoenen speelde hij. 711 (volgens Jan zelf 734) wedstrijden in de Ere- en Eerste divisie staat in de annalen van de KNVB. Hij stond twee keer achter elkaar (1974 en 1978) in de WK-finale. Menigeen zou naast zijn (voetbal)schoenen zijn gaan lopen. Niet Jan Jongbloed, geen poeha, geen glanzende bolides, maar de eenvoud zelf.

Yoeri van den Busken heeft een mooi portret geschreven over de man die zei: “Ik hield van vissen, vrouwen en voetbal. In die volgorde. Ik had dus het beste bij VVV kunnen spelen.”. De auteur gaat in zijn boek niet chronologisch te werk, maar thematisch. De oneven hoofdstukken bestaan uit interviewvragen die hij aan Jongbloed stelde, telkens gevolgd door een even hoofdstuk met een verhaal over zijn persoonlijke leven en carrière. Uitzondering daarop is hoofdstuk 14, ook met vragen.

Niet alleen zijn gesprekken met Jan zijn een bron van zijn boek, ook heeft Van den Busken veel gepraat met zijn dochter, Nicole. Een zeer belangrijke, tragische gebeurtenis die Jan emotioneel zeer heeft getroffen is het overlijden van zijn zoon Eric. Net als zijn vader stond die onder de lat bij DWS, toen hij door de bliksem werd getroffen. Zijn ploeggenoot Rob Stenacker zegt erover: “En ik dramatiseer het niet, maar toen ik omkeek zag ik een rookwolk waar Eric had gestaan. Alsof een illusionist hem had laten verdwijnen”. Een uitgebreide reconstructie van deze gebeurtenis en het verhaal van Nicole over de begrafenis van Eric zijn opgenomen in het boek De Tragedies ook van Yoeri van den Busken.

Het geheugen van Jan “begint scheurtjes te krijgen”, dus aan Jan gevraagd of hij nog plakboeken had. Die zijn er wel geweest, maar die heeft Jan bij de verhuizing weggegooid: omdat “je niet moet omkijken”. Gelukkig had Jans oom ook plakboeken gemaakt en wél bewaard. Jongbloed was een groot liefhebber van de Russische doelman Lev Yashin. Van hem heeft hij geleerd ‘vliegende keep” te zijn, de eerste in Nederland. Hij voetbalde mee. Is ook veldspeler geweest en had zichzelf aangeleerd tweebenig te zijn. Van Jans begintijd bij DWS en F.C. Amsterdam en de vriendschap met Rob Bianchi vertelt Van den Busken veel amusante voorvallen. Jans vriend Pim van de Meent neemt na een hersenbloeding zijn taak als trainer weer op. “Jongbloed: ‘Die hersenbloeding kan nooit zo erg geweest zijn’. Van de Meent: ‘Hoe bedoel je dat, schele?’ Jongbloed: ‘Nou, zoveel hersens heb je niet’.”

We komen veel te weten over de twee WK-finales. Jongbloed hield een dagboek bij ter publicatie in Vrij Nederland. Hij bekent overigens ruiterlijk dat hij er in 1978 niet bij was geweest als Van Beveren niet geblesseerd was geraakt. Hij krijgt nog steeds te horen dat als die in het doel gestaan had, Nederland misschien wel kampioen geworden was. Van den Busken ontkracht dit stellig door te stellen dat Jan in die wedstrijd een aantal prachtige reddingen heeft verricht.

De auteur heeft prima werk gedaan en zowel de voetballer als de persoon Jan Jongbloed duidelijk voor de lezer neergezet. Over zijn carrière als voetballer is veel terug te vinden, maar de mens leren we in dit boek eigenlijk voor het eerst zo goed kennen. Jan zei nooit veel over zijn privéleven, want hij was niet close met de pers. Als doelman een fenomeen, als persoon eerder een antiheld. In zijn jonge jaren verdiende hij met voetballen meer dan zijn vader met kleermaken, maar zijn moeder zette het geld weg voor later en Jan kreeg alleen zakgeld. De term ‘aparteling’ komt van zijn dochter Nicole: veel in zijn leven ging net even anders dan normaal. Jan zocht, als fervent puzzelaar, het woord op in de ‘Dikke Van Dale’ maar kon het niet vinden.

Zijn oude voetbalvrienden zijn hem zeker niet vergeten. Tijdens de presentatie van dit boek waren o.a. aanwezig: Rinus Israël, Sjaak Swart, Rob Bianchi, Rob Boersma, Heini Otto en oud-scheidsrechter Bep Thomas. Als hij nog geleefd had was zeker ook Johan Cruyff er geweest. Voor hem had Jan veel bewondering, behalve als hij zich bemoeide met Jans manier van vissen: “daar kan hij beter zijn bek over houden”.

Liefhebbers van de voetbalsport kunnen hun hart ophalen bij deze welkome aanvulling op voetbalboeken.

Kees de Kievid