Waargebeurde familietragedie
Geheim leven – Carla de Jong – Ambo Anthos – 445 blz.
Carla de Jong studeerde Nederlands, Verpleegkunde en Sociale wetenschappen. Haar debuutroman In retraite verscheen in 2009 en werd lovend ontvangen. Daarna volgden nog de thrillers Serpent, Outcast en De ingreep, de roman Gebroken wit en de psychologische romans Nooit meer regen en De Johansons. De Jong is als schrijfdocent verbonden aan de Schrijversacademie en de Querido Academie.
Begin twintigste eeuw vindt er in het Friese Nije Siel een tragedie plaats. Catharina Kingma sterft na een langdurig ziekbed. Als enkele weken later haar buurman onder verdachte omstandigheden verdrinkt, begint het geroddel in het dorp pas goed. Buurvrouw Imke wordt ervan verdacht Catharina langzaam vergiftigd te hebben en haar eigen man te hebben laten verdrinken, om samen met de man van Catharina -Lambert- verder te kunnen leven. Het lichaam van Catharina wordt zelfs opgegraven om eventuele sporen van vergiftiging te kunnen vinden.
De auteur heeft deze verhaallijn niet zelf bedacht. Een oud krantenartikel waarin de opgraving vermeld wordt, trekt haar aandacht. Het gaat om haar eigen overgrootmoeder, Catharina Onderweegs. Ze gaat op onderzoek uit en weet zo het familiegeheim te ontrafelen. Aan de hand van de feiten heeft ze er een roman over geschreven, de personages en omstandigheden zijn gedramatiseerd.
Het verhaal begint in 1918, als Catharina nog heel jong is en naar school gaat. Haar beste vriendin overlijdt aan de Spaanse griep, zelf weet ze deze ziekte ternauwernood te overleven. Ze komt deze klap niet meer te boven en verhuist van Den Haag naar Friesland, om bij haar oom en tante aan te sterken. Ze trouwt met Lambert, overleeft enkele miskramen en krijgt uiteindelijk twee gezonde kinderen. Maar ze wordt nooit meer de oude. De zwartgallige stemming waar ze elke dag in verkeert, heeft de auteur heel goed weten te verwoorden. Je wilt Catharina af en toe wel door elkaar schudden. Waarom is ze niet wat liever voor Lambert?
Als buurvrouw Imke in haar leven verschijnt, komt de zon ook weer een beetje terug in haar leven. Totdat alles afschuwelijk misgaat. In dit gedeelte van het verhaal zit veel spanning. Je voelt dat er iets broeit tussen Imke en Lambert, je voelt de boosheid van oudste dochter Elza en ondertussen vraag je je af wie er nou schuldig is aan alle dramatische gebeurtenissen.
De perspectieven van het verhaal zijn wisselend. De ene keer is Catharina aan het woord, de andere keer Lambert. Later in het verhaal horen we ook de stem van Elza.
Na het overlijden van Catharina en het ongeluk van de buurman, springt het verhaal ineens naar 2018. Daar lezen we hoe het nu met de inmiddels 95-jarige Elza gaat. In het werkelijke leven is dit de grootmoeder van de auteur, Klaasje de Jong. Ze heeft haar hele leven nooit meer gepraat over de tragedie die in haar familie heeft plaatsgevonden en haar kinderen en kleinkinderen zijn dan ook nergens van op de hoogte. Haar broertje Wander is met hun vader en Imke naar Amerika verhuisd toen hij twee jaar oud was. Elza heeft haar broertje nooit meer gezien.
We lezen hoe de dochter en kleindochter van Wander een geheim kistje op zolder vinden (altijd spannend, geheime kistjes op stoffige zolders) met oude geboorte- en trouwaktes en zo ontdekt Wander dat Imke niet zijn echte moeder was én dat hij een zus heeft. Hij besluit met zijn familie naar Nederland te gaan om Elza te zoeken.
Helaas vertraagt het verhaal hier wel een beetje. De auteur blijft te lang hangen bij de karakters en de levens van de kinderen en kleinkinderen van Elza en Wander, terwijl je maar één ding wilt weten: zullen broer en zus elkaar terugzien?
Aan het eind wordt er opnieuw een sprong gemaakt naar het verleden en wordt de ware toedracht uit de doeken gedaan. Het verhaal sluit weer af in 2018.
Ondanks dat het de spanning wat wegneemt, zijn de uitgebreide karakterschetsen wel heel goed uitgewerkt. De personages hebben allemaal een eigen stem en als lezer heb je aan sommigen een beetje een hekel en anderen vind je gewoon leuk. Ook worden de overeenkomstige familietrekjes in de diverse generaties hierdoor duidelijk zichtbaar.
Carla de Jong heeft van haar eigen familietragedie een mooie, dramatische roman weten te maken. Het eerste gedeelte, wat zich afspeelt in het verleden, is beter geschreven dan het tweede gedeelte, dat is iets te langdradig, maar toch is het een heerlijke familiegeschiedenis om te lezen. Vergeet vooral het nawoord niet te lezen. Zo kom je erachter wat daadwerkelijk fictie is en wat echt is gebeurd. De krantenknipsels met het originele artikel over de dood en opgraving van Catharina maken het helemaal compleet.
Erica Ganzevles
