Heimans heeft een beladen onderwerp op de kaart gezet

De uitzonderlijke gave van William Praise – Tania Heimans – Artemis & Co – 297 blz.

In De uitzonderlijke gave van William Praise behandelt Tania Heimans een onderwerp dat na het lezen van de roman nog een tijdje in je hoofd blijft malen: albinisme in Afrika. Met name in Tanzania, vlakbij het Victoriameer, worden albino’s verschrikkelijk behandeld. Er wordt gedacht dat drankjes van albinobotten voorspoed brengen. Het is daarom goed dat Heimans dit thema op de kaart zet door er een roman over te schrijven.

In een klein Oost-Afrikaans dorp wordt uit twee zwarte ouders een jongen geboren die witter is dan wit: William Praise. Omdat dit vreemd is, en zijn vader ook nog eens in zijn eerste levensweek overlijdt, wordt de kleine jongen gezien als een vloek. Hij wordt ontweken, met stenen bekogeld en met angst bekeken. Hij kan zijn plekje binnen de hechte Afrikaanse samenleving dan ook niet vinden. Als hij twaalf is, blijkt hij serieus in gevaar te zijn, zelfs in zijn eigen huis is hij niet veilig. Het is daarom dat de missionaris uit het dorp William Praise naar Nederland stuurt om te studeren.

Hier worden zijn uitzonderlijke krachten ontdekt en wordt hij misschien nog wel meer het middelpunt van de belangstelling dan thuis in Afrika. In twee landen is nu de hoop om hem gevestigd, op hem en zijn bijzondere rechterhand. Thuis is Afrika verwachten ze dat hij veel geld kan opsturen en het dorp kan helpen, in Nederland verwachten de mensen dat hij zieken kan genezen en andere wonderen kan verrichten.

Het is alleen pech voor Heimans dat De uitzonderlijke gave van William Praise wordt gerecenseerd door een antropologiestudent(ondergetekende). Ik constateer dat een aantal omschrijvingen slecht doordacht zijn. Aan het gebruik van verschillende woorden in het Swahili en een aantal beschrijvingen is te zien dat de schrijfster onderzoek heeft gedaan naar de traditionele samenlevingen in Afrika. Maar ze had daarin eigenlijk een stapje verder moeten gaan. Af en toe richt ze duidelijk Westerse projecties op een inheems Afrikaans volk. Zo zegt ze “’Maar ík weet dat je híér bent.’ Ze wees naar mijn borst. ‘Toch?’”, terwijl in de rest van het boek duidelijk wordt dat dit volk gelooft dat de ziel van een voorouder William Praise heeft overgenomen. Hij is dus zijn ziel, deze zit niet slechts in zijn hart, maar in zijn hele lichaam.

Het is daarentegen wel een compliment waard hoe ze de Nederlandse gewoonten laat zien door de ogen van een vreemdeling. Zo was het erg leuk om te lezen dat het William opviel dat Nederlanders constant koffie drinken en daar uren van hun dag mee kunnen vullen. En hoe ze met Pasen chocolade-eieren verstoppen voor de kinderen, voor een jongen uit Afrika natuurlijk een rare gewaarwording. “Plotseling zag ik iets schitteren onder een struik. Ik bukte me en pakte een in gekleurd folie verpakt eitje op. […] Voor één eitje opende ik het folie en rook eraan. Het rook zoet als melk met honing, maar tegelijkertijd ook muf als een oneetbare noot. In de voortent stond het ontbijt al klaar, en nadat ik Koosje en André beleefd had gegroet liet ik hun mijn vondst zien. Al snel had ik echter door dat ik de eitjes beter had kunnen laten liggen.”

De roman bestaat uit twee delen. Het eerste deel beslaat het leven van de jongen in zijn geboortedorp en vertelt hoe een albino er wordt behandeld. In het tweede deel gaat William Praise op reis en maakt hij voor het eerst kennis met de Westerse wereld – op pater Hans na dan. Deze cultuurovergang verloopt niet zonder slag of stoot, maar met behulp van zijn nieuwe vriend Simon weet hij zich toch heel behoorlijk te redden.

Al met al is het een antropoloog niet aan te raden om De uitzonderlijke gave van William Praise te lezen. Voor een leek op het gebied van inheemse culturen is het wel een goed boek. Verwacht echter geen happy end of een ze-leven-nog-lang-en-gelukkig. Het leven van een albino is Afrika is zwaar, en helaas lopen dingen vaak niet zo goed af als je van tevoren hoopt.

Felice Beekhuis