Het turbulente leven van Time Magazines vrouw van het jaar 1937

Mayling – Lucas Zandberg – De Arbeiderspers – 352 blz.

Met het boek Mayling gaat Lucas Zandberg voort op de weg die hij met zijn twee vorige romans, Sisi’s winterlied en De laatste maîtresse was ingeslagen. In alle drie de boeken is het hoofdpersonage een meer of minder bekende vrouw uit de wereldgeschiedenis.
Mayling verhaalt over Soong May-Ling, de vrouw van Chiang Kai-shek. Chiang Kai-shek was de opperbevelhebber van het Chinese Nationalistisch leger en later voorzitter van de nationalistische regering van China.
Het boek Mayling begint als de hoofdpersoon aan het laatste stukje van haar leven is begonnen. Het is 2003, Mayling woont in New-York en kijkt terug op haar bewogen leven.

Een voorspelling van een oudere man die ze zeventig jaar eerder in China tegenkwam komt in haar gedachten naar boven.
‘Halverwege ieder mensenleven ligt een grens.’
Deze eerste zin van het boek geeft direct al de nodige spanning. Want waar ligt de grens in haar leven en wat begrenst het? Mayling kijkt met gemengde gevoelens terug op haar leven in China. Het is nog steeds haar land, een land waarin op bepaalde moment de mogelijkheden wellicht onbegrensd waren en die op het wereldtoneel zou kunnen uitgroeien tot een vooraanstaand speler. Tegelijkertijd het land dat haar dromen in stukken uiteen heeft laten spatten en dat zij heeft moeten verlaten.

De eerste terugblik op haar leven brengt de lezer naar Maylings studietijd in de Verenigde Staten of eigenlijk, naar het einde ervan. Het is 1917 en Mayling keert na een studie van acht jaar terug naar het ouderlijk huis in Shanghai. Dat haar terugkeer niet haar idee was maar dat van haar vader blijkt uit één van de mooie poëtische zinnen die in dit boek zijn terug te vinden: ‘Het spijtige van reizen is dat het te snel gaat als je met tegenzin vertrekt.’
Saillant detail is dat Mayling op het schip de Nederlander Ferdinand ontmoet met wie ze haar eerste seksuele ervaring heeft.

Terug in China probeert ze voorzichtig haar moeder te polsen over een mogelijke voortzetting van haar leven met Ferdinand. Dit blijkt onbespreekbaar en ze schikt zich in dat lot.
Het gezin beweegt zich in de hoogste sociale klasse van China en net als haar zussen gaat Mayling op zoek naar een goede partij om te trouwen. Haar partner moet haar de mogelijkheden bieden een belangrijke rol te gaan spelen in de geschiedenis van het Nationalistische China. Die vindt zij uiteindelijk in Chiang Kai-shek. Haar moeder, na de dood van haar vader de bepalende factor in het gezin, gaat aanvankelijk niet akkoord met het voornemen van Mayling om met deze man te trouwen. Hij is elf jaar ouder, getrouwd en Boeddhistisch. Het gezin Soong is van christelijke origine wat voor haar moeder de belangrijkste reden van haar weerstand is. Het huwelijk van Chiang stelt al langere tijd niet veel meer voor en wanneer hij Maylings moeder een bewijs van zijn scheiding overhandigt en belooft zich tot het christendom te bekeren, stemt ze uiteindelijk in.

Intussen groeit Chiangs macht in China. Hij voert succesvolle operaties uit in het Zuiden en Noorden van China en zorgt voor een herstel van de rust in China. Hij schopt het tot opperbevelhebber van het Nationalistische leger en voorzitter van de Nationalistische Chinese regering.
In de jaren die volgen bedreigen twee grote gebeurtenissen de stabiliteit van China: de Japans-Chinese oorlog en de opkomst van het Communisme.
Tijdens zijn militaire training in Rusland was Chiang er van overtuigd geraakt dat het communisme een gevaar voor China zou gaan vormen. Uiteindelijk sluit Chiang tegen zijn zin in toch een pact met de communistische leider Mao Zedong om de strijd tegen de Japanners aan te kunnen gaan.

Mayling heeft intussen de rol op zich genomen om als ambassadeur van China hulp in de westerse wereld, met name in de VS, te zoeken. Tijdens haar bezoeken aan de Verenigde Staten groeit haar bekendheid en de bevolking sluit haar in zijn armen. Ze beschouwt zich als persoonlijke vriend van president Eisenhouwer en zijn vrouw, en krijgt veel voor China gedaan.
Ergens in deze periode ligt voor Mayling de grens die door de oude man is voorspeld.

De invloed van het Japanse leger wordt steeds groter. De enige man waar ze in haar leven echt van gehouden heeft overlijdt onverwachts en de macht van de communisten wordt groter waardoor zij uiteindelijk gedwongen in Taiwan terechtkomt. Lijdzaam moet zij toezien dat het met China een kant opgaat waar ze haar hele leven tegen gevochten heeft.

Het verhaal Mayling is sterk en het lezen meer dan de moeite waard. De kracht van Lucas Zandberg zit in het organisch versmelten van een waar gebeurd verhaal met aan zijn fantasie ontsprongen invulling van details. Nergens in het boek is het verhaal ongeloofwaardig. Het geeft daarbij een mooi beeld van de ontwikkeling van China in de twintigste eeuw.

Het personage Mayling is geloofwaardig, hier en daar gereserveerd. Bekeken vanuit het perspectief van het personage is dit een logische keus geweest van de schrijver. Het beeld dat we in het Westen van China hebben is er één van een gesloten, moeilijk doordringbare wereld. Daarbij zal iemand die een belangrijke rol in de wereldpolitiek speelt niet snel het achterste van de tong laten zien. En toch zijn er momenten in het boek waar je als lezer nog dichter op het personage wilt kruipen. Die momenten in het leven van Mayling die het moeilijkst en ongetwijfeld meest emotioneel waren hadden wat mij betreft iets meer aandacht verdiend.

Pim Molemaker