In de sporen van Bruce Lee

De zonen van Bruce Lee – Alex Boogers – Inside (Overamstel) – 335 blz.

Als je in zijn puberteit in de kamer van Alex Boogers kwam, betrad je een privémuseum. Hij verzamelde alles wat hij van “Bruce Lee kon vinden: posters, stickers, video’s tijdschriften, vlaggen, poppetjes, beeldjes en natuurlijk boeken”. Op cassettebandjes nam hij de soundtracks van films op en wist precies aan de hand van de kreten van Bruce te vertellen welke gevechtstechnieken hij gebruikte. De hobby verdween niet met de jaren, maar veranderde in serieuze fascinatie. Hij ging zich bekwamen in het kickboksen en bleef elke nieuwe biografie van Bruce Lee aan zijn verzameling toevoegen.

Boogers gebruikt al zijn kennis uit die biografieën om zijn held ‘tot leven te wekken’. Het is echter geen feitelijke zoveelste biografie, maar een roman. De auteur geeft dan ook aan dat hij soms “de werkelijkheid geweld aan doet”, maar rechtvaardigt deze ingrepen met een citaat van Ernest Hemingway. Het resultaat is een caleidoscoop van literaire genres, die hij met een vaardige hand tot één geheel weet te componeren.

Biografisch alleen al is dit boek tweeledig. Niet alleen het leven van Bruce Lee komt ter sprake, maar ook dat van de auteur zelf. Er bestaat tussenbeide een overeenkomst. Bruce onderwijst zijn zoon Brandon in de edele vechtkunst. Boogers onderneemt met zijn zoon een reis langs de artefacten op de plekken waar Bruce is geweest: een reisverslag dus. In feite onderwijst hij zijn zoon in de filosofie van Bruce Lee als hij schrijft: “Maak de wereld zoals jij die ziet, jongen. … Laat je werk spreken. Reik uit. Sta naakt.” De vorm waarin Boogers dit giet, is van het begin tot het einde een brief aan zijn zoon. Enigszins bevreemdend, want die heeft toch alles tijdens de reis zelf ook meegemaakt. De auteur had daar een argument voor: “Met die vorm zocht ik naar de intimiteit die soms tussen de lezer en de schrijver kan ontstaan.” Of hij is daarin geslaagd is, moet de lezer voor zichzelf bepalen.

De nagedachtenis aan Bruce Lee is in de VS nog springlevend. Een goed bewijs daarvoor is de lijst aan biografieën die Boogers heeft opgenomen en die eindigt met een boek van Tim Baker uit 2019. Als hij niet al op jonge leeftijd (tweeëndertig jaar) was overleden, zou Lee Jun Fan (de naam die zijn ouders hem gaven) dit jaar tachtig zijn geworden. Hij werd geboren in San Francisco tijdens een tournee van zijn ouders uit Hong Kong. Door zijn geboorte in de VS kon hij later gemakkelijk toegang krijgen tot een middelbare opleiding en daarna aan de Universiteit van Washington toneeldrama gaan studeren. Ook volgde hij colleges filosofie en psychologie. Hij betaalde zijn studie door Kung Fu lessen te geven. Daar waren de Chinezen niet blij mee. Zij wilden hem laten stoppen met lesgeven aan westerlingen. Uitsluitend door een gevechtsuitdaging aan te gaan (en te winnen) kon hij ermee doorgaan.

Vanwege zijn vroegtijdig overlijden is de filmografie van Bruce Lee niet indrukwekkend, dat is die wel door de inhoud. Lee heeft de vechtsport verrijkt met filosofie. Wie daarbij beelden wil zien moet maar eens zoeken op zijn naam bij Youtube. Zijn kinderen Brandon en Shannon (geboren uit zijn huwelijk met zijn Amerikaanse leerling Linda C. Emery) volgden hun vader op, zowel in de vechtsport als op het witte doek. Daarbij kwam zijn zoon op tragische wijze om het leven door een dodelijk verdwaald schot op de filmset. Tijdens een blessureperiode was Lee begonnen aan een boek waarin hij zowel de gevechtstechnieken als zijn persoonlijke filosofie er achter uit de doeken deed. Zijn vrouw heeft het manuscript vrijgegeven waarna het onder de titel The Tao of Jeet Kune Do (de naam die hij aan zijn vernieuwde vechtsport gaf) werd uitgegeven. Het belangrijkste daarbij is het niet aan regels gebonden zijn, maar aan de persoon. Lee’s stelregel was dan ook: “Be like water”!

Zoals bij elke beroemdheid, zijn er anekdotes bij de vleet. Waaraan is hij overleden? Drugsgebruik, bijwerking van een medicijn of is hij vermoord door de Chinese maffia?
Aan de speculaties voegt Boogers zijn eigen visie toe: oververhitting! Hij baseert zich daarbij op een artikel in Runner’s World. De echte doodsoorzaak zullen we waarschijnlijk nooit met zekerheid weten.

De kracht van het boek moeten we zoeken in de relaties tussen de fragmenten over Lee’s leven en dat van de auteur zelf. Bruce heeft zijn leven gevormd. Hoe filosofeert Boogers over Bruce Lee en hoe diep gaat hij er, ook in verband met de levenslessen voor zijn zoon Caja, op in? Helaas zijn deze verbindingen niet vaak genoeg expliciet te ontdekken; meer ervan hadden het verhaal nog meer aan kracht doen winnen. Bruce Lee en Alex Boogers hebben we door het boek goed leren kennen en dat is pure winst. Ondanks de fictionele fragmenten en de vormgeving zal dit boek toch doorgaan voor een biografie, mede door de opgenomen foto’s bij dit reisverslag.

Kees de Kievid