Sterven is doodeenvoudig, iedereen kan het
50 manieren om afscheid te nemen – Barbara van Beukering – Uitgeverij Spectrum – 223 blz.
“Sterven is doodeenvoudig, iedereen kan het.” Deze uitspraak van de in 2015 overleden filosoof René Gude bezigde hij vaak in interviews. Een duidelijke zin waar niets op af te dingen valt, gewoon een kwestie van stoppen met ademhalen. Maar de vraag is of de weg naar het uiteindelijke sterven ook zo eenvoudig is. Op deze vraag is geen eenduidig antwoord te geven. In 50 manieren om afscheid te nemen, laat Barbara van Beukering zien dat dat voor ieder mens verschillend is. Sommigen verlaten de wereld berustend en vredig, voor anderen is het een groot gevecht. Is dat een kwestie van karakter, religie of familie?
Van Beukering voerde gesprekken met vijftig achterblijvers over het stervensproces van hun dierbaren. Stuk voor stuk ontroerende en indrukwekkende verhalen over een onderwerp wat niet makkelijk bespreekbaar is, doodgaan is eng en veel mensen stoppen de gedachte eraan het liefst diep weg. Bijna alle gesprekken zijn eerder verschenen in Volkskrant magazine. Elk gesprek begint met een korte introductie van de overledene en de achterblijvers. Vervolgens vertelt een van de nabestaanden het verhaal. Wat waren de eerste klachten, hoe was het verloop van de ziekte en hoe beleefde de overledene dit proces.
Uit alle gesprekken blijkt dat elk detail, hoe klein ook, in het geheugen staat gegrift, ook al is het jaren geleden. Het stervensproces is van grote invloed op het rouwproces en laat je nadenken over je eigen dood. We hebben voorbeelden van anderen nodig om te weten hoe we het zelf willen.
Alle gesprekken zijn zeer indrukwekkend, maar ik licht het verhaal van Wies er even uit. Een jonge sportieve meid van eenentwintig die nooit ziek was en ineens buikpijn kreeg. Na onderzoek bleek ze een grote tumor en uitzaaiingen in haar buik te hebben waar ze aan zou overlijden. Dit kon ze niet aanvaarden. Ze stopte het weg en verzette zich met name tegen haar moeder. Thuis slapen wilde ze niet meer en ze verbood de dokters om met haar ouders te praten over prognoses. Ze ging door met uitgaan en werken alsof er niets aan de hand was. Zowel Wies als haar familie waren eenzaam in hun verdriet. Uiteindelijk kreeg ze zoveel pijn dat ontkennen geen optie meer was en gaf ze zich over. Ze kon haar familie weer toelaten maar regelde binnen een week alles zelf, tot aan haar euthanasie toe. De ontkenning van Wies, de machteloosheid en verdriet van haar familie, maar ook het respect waarbij ze de controle over haar eigen leven en dood bleef houden, maakte veel indruk.
Of het verhaal van meneer Bakker, die de pech had om last te krijgen van galstenen toen net de coronapandemie was uitgebroken. Alle andere zorg lag stil. Normaal gesproken zou hij met een operatie van zijn galstenen afgeholpen zijn, nu moest hij het met medicijnen zien te redden. Een enorme infectie was het gevolg en die werd hem fataal. Het is zo wrang dat dit zonder corona waarschijnlijk nooit gebeurd zou zijn.
Ook een paar titels van de gesprekken zijn het vermelden waard: ‘Hij stond voor een muur, ik aan de rand van de afgrond’. ‘De hoop stelde ons in staat er nog een mooie tijd van te maken’. ‘ Ik moest vechten om hem te laten sterven’.
Met 50 manieren om afscheid te nemen heeft Barbara van Beukering een eerlijk boek geschreven. Een boek dat je laat nadenken over de weg die je naar je eigen sterven wilt gaan. Boek bestellen!
Nelleke Feller
