Dwingende controle binnen een relatie

Wat liefde kan doen – Lotte Kok – Lebowski – 286 blz.

Lotte Kok debuteerde al op 22-jarige leeftijd met de roman Skydancer. Met haar tweede roman Hine vestigde ze zich permanent als authentieke stem in de Nederlandse literatuur.

‘Niks zeggen, behalve ‘ja’ en ‘je hebt gelijk’. Zodra de poppenspeler je aanspreekt, aan de touwtjes trekt, doe je alles, maakt niet uit wat. Zodra hij weg is stort je neer, je houten beentjes zo zwaar dat je amper nog van de bank komt.’

Lotte heeft vier jaar een relatie met een man die haar geestelijk mishandelt. Ze noemt hem ‘de poppenspeler’ en zijzelf is de pop. Een marionettenspeler die bepaalt wat hij zijn pop wel of niet laat doen. In het begin van de relatie heeft ze nog niks door. Haar partner is mentaal ziek, suïcidaal. Ze is hem tot steun, wil er voor hem zijn. Maar als hij herhaaldelijk zegt dat ze slecht is, dat ze hem niet tot steun is en dat ze alleen maar aan zichzelf denkt, terwijl hij haar nodig heeft, begint het vertrouwen in hem langzaam af te brokkelen.

Ook op haar werk (ze is verzorgende in opleiding) heeft ze het zwaar te verduren met familieleden van haar cliënten, die het haar moeilijk maken. Gelukkig is ze – in tegenstelling tot de poppenspeler – opgegroeid in een liefdevolle omgeving en heeft ze veel steun aan haar familie en vrienden. Het contrast tussen de liefde en onvoorwaardelijke steun van haar ouders en de relatie met de poppenspeler weet Kok heel goed weer te geven. Waar ze afgesnauwd wordt door haar partner als ze het zelf een keer zwaar heeft, kijkt ze bijvoorbeeld samen met haar moeder in bed de film ‘Frozen’ en wordt ze geknuffeld tot ze weer rustig is.

In Wat liefde kan doen verwijst Kok een paar keer naar haar vorige roman Hine. Dit moderne sprookje bevat enkele autobiografische kenmerken, die je pas goed begrijpt nu je de achtergrond van haar relatie kent. Hier kunt u de recensie van Hine lezen.

Waarom verlaat ze haar partner niet, als ze stelselmatig wordt gekleineerd, mishandeld? Voor een buitenstaander lijkt dat een hele simpele stap, maar dat is het absoluut niet. Ten eerste houdt ze, ondanks alles, van deze man. Ten tweede is hij suïcidaal. Wat zal hij doen als ze bij hem weggaat? En ten derde gaat het vaak ook wel goed, hebben ze het heel fijn samen. En dat geeft weer hoop.

De korte hoofdstukken zijn in het begin niet genummerd of getiteld en het is ook niet helemaal chronologisch. Je zou het een lange inleiding kunnen noemen. Halverwege beschrijft Kok echter in volgorde wat er gebeurt en krijgen de hoofdstukken de naam van de maand mee. Zodoende is er goed overzicht in het geheel.
Wat liefde kan doen beschrijft op aangrijpende en beklemmende toon wat een dwingende controle binnen een relatie kan doen. Dit autobiografische boek is niet alleen maar een waargebeurde roman, het is ook een literair hoogstandje.

Erica Ganzevles