Aanklacht tegen de slavernij
Joseph, de zwarte Mozart – Jan Jacobs Mulder – Xander Uitgevers – 373 blz.
Jan Jacobs Mulder (1940) bracht zijn kleuterjaren door in een jappenkamp. Die pijnlijke jeugd verstoorde zijn dromen. Jaren later zou het resulteren in een boek over een jongen in een kamp, Jacobs wapen. Naast zijn werk als beeldend kunstenaar bleef hij schrijven, wat onder andere resulteerde in de bijzondere verhalenbundel: Engelen met heimwee. Joseph, de zwarte Mozart is Mulders vierde publicatie.
Joseph Boulogne overdenkt op zijn sterfbed zijn leven. Het is 1799 en als bastaardzoon van een zwarte slavin heeft hij het niet gemakkelijk gehad in Parijs. Toch heeft hij het weten te maken als beroemd componist en is hij kampioen schermen geworden.
Het verhaal begint niet direct met zijn jeugd. Joseph gaat in zijn herinneringen eerst terug naar de tijd dat hij volop in het leven stond, de dames aan zijn armen had hangen en hij gewaardeerd werd als componist. Het is al snel duidelijk dat hij een flamboyant persoon is, maar erg op zoek naar erkenning. Als mulat (kind van een zwarte en blanke ouder) heeft hij het zwaar en wordt hij regelmatig uitgescholden of zelfs in elkaar geslagen. Als hij van zijn vader hoort dat zijn moeder stelselmatig werd verkracht toen zij nog een slavin was, gaat hij op zoek naar de daders en zint hij op wraak.
“Ik werd altijd als bijzonder gezien, als iets excentrieks, zoals een kermisattractie met twee hoofden of met drie armen, in ieder geval als een buitenstaander, waar ik ook hier in Parijs en daarbuiten verscheen. Hier ben ik aangevallen, niet omdat ik iets bijzonders had gedaan, niet omdat ik iemand had geattaqueerd, had bespot of had bedreigd, maar gewoon omdat ik een andere huidskleur heb. Voor sommigen hoor ik hier niet, ben ik een aap, een aangekleed dier.”
Mulder weet alles met bloemrijke taal te vertellen. Ik durf zelfs een hele kleine vergelijking te maken met Arthur Japin.
Vooral in de eerste twee delen (het boek is in vier delen opgedeeld) leef je echt mee met Joseph, maar krijg je ook een goed beeld van zijn relatie met zijn vader, moeder, nanny Anna en zijn vriendin Elisabeth. Deze personen zullen de belangrijkste in zijn leven zijn en de liefde die hij voor hen voelt spat van het papier af.
Echter, vanaf deel drie zakt mijn interesse een beetje weg. Het wordt een beetje te eentonig, te saai. Het is duidelijk dat de muziek een erg grote rol speelt in het leven van Joseph, en de ontroering die zijn composities teweeg brengen komen duidelijk op de lezer over, maar er komt wel veel muzikale techniek om de hoek kijken. Alhoewel Mulder duidelijk weet waar hij het over heeft, is het voor een leek af en toe te langdradig en technisch.
De politieke gebeurtenissen in Frankrijk –de revolutie en de vlucht van Lodewijk VI- worden een beetje te gehaast verteld en afgeraffeld, met erg veel namen en Franse plaatsen, die je niet even gemakkelijk onthoudt. Ook enkele personen die Joseph in deze tijd ontmoet worden niet uitgewerkt en komen niet tot leven.
In deel vier komt de spanning gelukkig weer terug, als Joseph vertelt over zijn tijd dat hij meevecht in de Franse revolutie, maar ook op de Franse koloniën in de Cariben, om mee te helpen de slavernij daar af te schaffen. Zo komen we ook te weten hoe hij gewond is geraakt en dat hij daarom op zijn sterfbed ligt.
Al met al is Joseph, de zwarte Mozart een mooi document geworden, met overduidelijk een aanklacht tegen de slavernij en het racisme.
Wat een erg leuk detail is, is dat achterin het boek een link wordt vermeld naar Spotify, waar de composities van Joseph zijn te downloaden. Zo wordt deze flamboyante en intelligente mulat nog levensechter.
