Een Vlaams familieverhaal

Kwikzilver – Ann de Craemer – Bezige Bij – 222 blz.

Op de cover van Kwikzilver staat pontificaal dat dit boek een roman is. Draai je het boek om dan lees je het volgende: “Wanneer de grootmoeder van Ann de Craemer haar huis op het platteland moet verlaten ten voordele van een kmo-zone*, belandt ze in een serviceflat in het stadscentrum. Strijdend tegen heimwee naar een huis dat nog twee jaar op de sloophamer zal wachten, vertelt ze haar kleindochter verhalen over de plek waar ze haar leven doorbracht. Twintig jaar na Paula’s(de grootmoeder PF) dood neemt Kwikzilver je mee op een tocht door de kamers waarvan de stenen zijn verdwenen, maar waarvan de verhalen minutieus werden overgeleverd.”

Ann de Craemer heeft de verhalen van haar oma goed onthouden en doet daar in Kwikzilver op literaire wijze verslag van. Het is een weliswaar mooi opgeschreven, maar niet bijster interessante, familiegeschiedenis. De schrijfster blijft dichtbij de werkelijkheid en soms plaatst ze het leven van grootmoeder even in een groter perspectief als ze een bombardement aan het begin van de Tweede Wereldoorlog beschrijft.

Natuurlijk zit er in grootmoeders leven drama. Mensen krijgen ruzie, verliezen hun waardigheid en gaan dood. De Craemer schrijft dat tamelijk droog op. Ze heeft veel om haar grootmoeder Paula gegeven, dat is duidelijk, maar omdat ze zo dicht bij de werkelijkheid blijft, wordt dit boek geen roman. Het is een opeenvolging van verhaaltjes en anekdotes die heen en weer springen in de tijd.

Mooi aan Kwikzilver is de manier waarop de schrijfster de veranderende verhouding tussen haar en haar grootmoeder schetst. Ann de Craemer wilde geen bidprentje schrijven toen haar dat werd gevraagd na de dood van haar grootmoeder en heeft met dit boek, twintig jaar na grootmoeders dood, een klein monument voor haar opgericht. Het boek heeft dezelfde insteek als Sprakeloos van Tom Lanoye. Maar, omdat Toms moeder een meer uitgesproken persoonlijkheid had dan Anns grootmoeder, werd Sprakeloos echt een bruisend verhaal en dit niet. Kwikzilver is dus geen zinderende roman, maar een ‘klein’ verhaal over de liefde van een kleindochter voor haar oma.

*zone voor midden- en kleinbedrijf

Pieter Feller