Botte boeren proberen alles naar hun hand te zetten

Kroniek van Perdepoort – Anna Louw – Vertaling Rob van der Veer – Van Oorschot – 396 blz.

Anna Louw(1913 – 2003) werd in Zuid-Afrika geboren op een boerderij in de buurt van Calvinia. Ze studeerde Engels, Afrikaans, Nederlands, Frans en psychologie aan de Stellenbosch Universiteit. Daarna woonde ze twee jaar in de VS. Na haar terugkeer pakte ze weer een studie op, deze keer aan de Universiteit van Kaapstad. In die tijd begon ze met schrijven.
Kroniek van Perdepoort valt ongeveer halverwege haar oeuvre dat begon met haar debuut Die onverdeelde uur in 1956 en eindigde met Vos in 1999. Anna Louw wordt beschouwd als een voorbeeld voor bekende Zuid-Afrikaanse schrijvers als J.M. Coetzee en André Brink. Het boek verscheen in 1975 en won in drie grote literaire prijzen, de Hertzog-prys voor prosa en de W.A. Hofmeyr-prys en de cna-prijs. Anna Louw was een van de eerste blanke Zuid-Afrikaanse schrijvers die de rassenkwestie aan de orde stelde.

Kroniek van Perdepoort speelt in het Zuid-Afrika van de apartheid, maar het hoogtepunt is voorbij en er broeit al iets in het land, waardoor er haarscheurtjes komen in het systeem. Alle verhalen spelen zich af rond boerderij Perdepoort, ooit gesticht door Koos Lotriet en zijn vrouw. Zij kregen vijf zoons. Enkele jaren na het overlijden van het ouderpaar besluiten de twee oudste zoons, Kobus en Klaas, dat de begraafplaats heel geschikt is om als landbouwgrond te worden gebruikt. De kist van Koos wordt opgegraven en herbegraven, maar dat verloopt niet vlekkeloos.

“Bij Kobus Lotriet had hij [de dominee] nog kiertjes van menselijkheid ontdekt, waar nog iets wortel kon schieten, maar Klaas Lotriet had hem er opnieuw van overtuigd dat een beetje geleerdheid gevaarlijk is. De gevatte, foutieve argumenten van de man plaatsten je in een positie van een geoefende schaakspeler tegenover een beginner die zijn voordeel behaalt uit onorthodoxe, lukrake zetten.”

In de kleine plattelandsgemeente volgen we de plaatselijke arts, de advocaat, de dominee en de boeren, de steunpilaren van de gemeenschap. Maar Anna Louw geeft ons ook een kijkje bij de tweederangsburgers, de kleurlingen en negers die de boeren moeten dienen en uitgebuit worden. Ze hebben allemaal zo hun zorgen, problemen en ambities. Kroniek van Perdepoort is een roman over de macht van een familie Lotriet in die gemeenschap en hun misbruik daarvan.

Alle hoofdpersonen hebben een van de Bijbelse hoofdzonden aan zich kleven. Het tijdsverloop is drie dagen 7, 8 en 9 maart. Anna Louw begint opmerkelijk genoeg met 9 maart en laat daarna zien wat de gebeurtenissen op 8 en 7 maart zijn geweest die hebben geleid tot de noodlottige herbegrafenis. Anna Louw weeft als een wervelend verteller alle lijntjes door elkaar. Ze heeft een groot psychologisch inzicht, kan heel levendig beschrijven en heeft een verfijnd taalgebruik. Kroniek van Perdepoort is een grote roman en het is dan ook goed dat hij nu is uitgebracht in een Nederlandse vertaling!

Pieter Feller