De invloed van een dictatuur op een mensenleven

Manieren om naar huis terug te keren – Alejandro Zambra – Vertaling Luc de Rooy – Karaat – 200 blz.

In deze derde roman van Zambra (1975) beschrijft hij de herinneringen van een man van midden dertig aan zijn jeugd. Toen hij negen was liep de dictatuur van Pinochet in Chili langzaam ten einde. Het verhaal wordt in de eerste persoon verteld door zowel de jongen als de man. Het kind verwondert zich over de wereld om hem heen, het gedrag van de volwassenen, zonder te weten wat de man wel weet.
De dictatuur verstoorde verhoudingen tussen mensen, maakte het leven doods, stil en kaal.

Het meisje waar de jongen verliefd op wordt blijkt, wanneer hij haar twintig jaar later weer ontmoet, de dochter van de buurman. Een alleenwonende christendemocraat, weet zijn vader betekenisvol te zeggen, misschien wel een socialist. Dan weet je genoeg.
In korte stukjes dwaalt Alejandro door die jeugdjaren vol onbegrip, vragen en steelse blikken. Jaren waarin niets mocht, maar waarin je wel eindeloos over straat kon zwerven zonder gevaar, tenminste in de nieuwbouwwijk van Alejandro.
De liefde voor Eme, verbroken, broos hersteld en definitief door haar beëindigd tegen het einde van de roman als ze eindelijk zijn boek leest.
Ze zegt: “ Je hebt mijn verhaal verteld en ik zou je daar dankbaar voor moeten zijn, maar toch denk ik dat ik liever had gehad dat niemand dat verhaal zou vertellen”.

Het is het verhaal van bijna iedere familie, iedereen is wel iemand kwijtgeraakt of wordt vervolgd. Kortstondig heeft Ajejandro een affaire met Claudia, de dochter van de vroegere buurman. Ze is overgekomen voor de begrafenis van haar vader. Op een avond vertelt ze haar verhaal, waarom haar vader daar woonde, onder een andere naam. Hij maakt zijn boek af. Is het het verhaal van Eme, van Claudia, of toch van Alejandro.
Het is een mooi geschreven novelle die bijna meer gaat over de rol van herinneringen en feiten, dan over het opgroeien van een “verloren” generatie jonge kinderen tegen het einde van de dictatuur en de rol van hun ouders in die periode.

Denis Stirler