Een joodse familie in de jaren twintig
Een dwaze maagd – Ida Simons – Cossee – 197 blz.
Ik wil nog niet spreken van een hausse, maar er is een beweging op gang gekomen die ‘vergeten’ meesterwerken weer onder de aandacht wil brengen. Afgelopen jaar was dat natuurlijk John Williams met Stoner en Butcher’s crossing die aan de vergetelheid zijn onttrokken door uitgeverij Lebowski. Er wordt volgens mij intensiever naar vergeten schatten gespeurd dan voorheen. Bij Cossee hebben ze Een dwaze maagd van Ida Simons herontdekt en opnieuw uitgegeven. Spijtig dat dit boek het debuut van Simons was en dat ze kort daarna overleed, zodat het bij dit ene boek zal blijven.
Ida Simons wilde, net als hoofdpersonage Gittel in Een dwaze maagd, een carrière opbouwen als internationaal pianiste en dat is haar ook gelukt, maar na in de oorlog te zijn geïnterneerd in Westerbork en Theresienstadt moest ze – door lichamelijke klachten – in de jaren vijftig haar werk als pianiste opgeven. Ze koos ervoor om met schrijven verder te gaan. Wat er in de oorlog is gebeurd en waaraan ze in 1959 zo plotseling stierf, kunnen we binnenkort lezen in een biografie die de neerlandica Mieke Tillema aan het voorbereiden is.
Flaptekst: “Een portret van een jong meisje(Gittel) in de jaren twintig en een humoristisch en liefdevol beeld van Joods familieleven in Antwerpen, Den Haag en Berlijn. De ouders van Gittel leven als kat en hond. Haar vader is een schlemiel en hij weet het, en hij krijgt niet veel voor elkaar in de zakenwereld. Iedere keer als het haar moeder te veel wordt, vertrekt ze met haar dochter voor een paar weken naar haar familie in Antwerpen. Gittel kan daar volop toegeven aan haar passie voor het pianospelen, want er wordt niet al te veel op haar gelet in het bonte, levenslustige gezin, waar haar moeder zich veel beter thuis voelt dan bij haar echtgenoot.”
Gittel raakt in Antwerpen bevriend met de oudere Lucie en ze denkt dat dit een vriendschap voor het leven zal zijn. Maar als ze, na een verblijf van enkele maanden in Nederland, terugkeert naar Antwerpen, blijkt Lucie nogal te zijn veranderd. Ze heeft ineens een relatie met Gabriel, een werknemer van haar vader, die bankier is. Gittel vindt het lastig om Lucie te delen met Gabriel en voelt zich verraden.
Gittels vader laat zich door oom Wally overhalen naar Berlijn te gaan en probeert daar een fortuin te vergaren. Gittel gaat er pianolessen volgen bij de despotische lerares Knieper en haar onuitstaanbaar goed pianospelende zoontje Hänschen. Gelukkig kan ze weer optrekken met haar nichtje Mili, waar ze in Nederland ook mee op school ging, die met haar ouders, tante Eva en oom Wally in de buurt wonen. De economische crisis slaat hard toe en de familie raakt aan de grond. Als vader al zijn geld kwijt is, vertrekt hij weer naar Nederland, moeder en Gittel achterlatend.
Uiteindelijk belandden ze toch weer allemaal in Scheveningen en aan het eind krijgt het boek een paar dramatische wendingen waarin de 12-jarige Gittel een centrale rol speelt. Dan wordt de titel ook helemaal duidelijk. Het jonge meisje denkt iets van de wereld en de mensen om haar heen te begrijpen, maar er is nog een lange weg te gaan.
Wat maakt dit boek nu zo bijzonder? Dat is de toon die Ida Simons heeft gevonden en het speelse taalgebruik waarmee ze zware dingen toch heel draaglijk maakt. Ze brengt ook flink wat vaart in het verhaal. Geen langdradige dialogen of onnodige uitweidingen. Het boek speelt in de jaren twintig, maar daar merk je eigenlijk weinig van. De problematiek is er een van alle tijden. Mensen doen zich anders voor dan ze zijn en het kost tijd om dat te leren inzien. Terecht dat dit boek opnieuw is uitgebracht. Een dwaze maagd is een fantastische ontdekking. Lezen dus!
