Fascinerende wereld
Het orakel van de bosnimf – Hans van Dyck – Lannoo – 306 blz.
‘Het Madeirees bont zandoogje is een stuk groter dan ons bont zandoogje. Bovendien is er een uitgesproken verschil tussen het kleurpatroon van de vleugels bij de mannetjes en dat bij de vrouwtjes. Ik heb Madeira nog maar één keer bezocht, ter voorbereiding op toekomstig onderzoek, en het werd me toen snel duidelijk dat ik me er, ondanks het drukke toerisme, goed en lang zou kunnen uitleven. De laurierbossen zijn heel bijzonder. Soms kunnen er plots wolken opsteken en ervaar je waarom het nevelwouden zijn. De wolken die vanuit de zee over de bergkammen schuiven, leveren indrukwekkende plaatjes op. Ze veranderen dan ook de vliegomstandigheden drastisch. Het Madeirees bont zandoogje blijkt thermisch beter aangepast te zijn aan die bijzondere omstandigheden dan de recente kolonist.’
Een van de vele fragmenten uit Het orakel van de bosnimf die prikkelen omdat bioloog Hans van Dyck niet alleen schrijft over vlinders in alle soorten en maten, maar ook over de leefomgeving van die vlinders en hoe Van Dyck zich daartoe persoonlijk verhoudt.
Het bont zandoogje, ofwel de Pararge Aegeria, loopt als een rode draad door het boek. Aegeria was een profetische bosnimf en beschermgodin van Rome, die wijze raad gaf aan haar man, koning Numa Pompilius. Na zijn dood veranderde ze in een bron. Het bont zandoogje is dus vernoemd naar een mythologische, wijze bosnimf, een bron van kennis en inzicht. En dat is precies waar Van Dyck al zijn hele leven naar op zoek is, vanaf dat hij zich als kleine jongen al hevig interesseerde in vlinders.
Het orakel van de bosnimf is een lijvig boekwerk, waarin Van Dyck gepassioneerd vertelt over alle aspecten van het vlinderrijk, maar waarin hij tegelijkertijd een stuk verder kijkt dan alleen zijn eigen vakgebied. Ook werelden die daarbuiten liggen en die raakvlakken hebben, behandelt hij uitvoerig. Hoewel zijn eigen ontwikkeling van vlinderjongen tot vlinderprofessor in het boek een terugkerend thema is, zoomt Van Dyck voortdurend uit om zicht te krijgen op het grotere geheel. Dit maakt van ‘Het orakel van de bosnimf’ een boeiend verslag, maar is daardoor tegelijkertijd soms wel wat veel van het goede. Er worden zo veel onderwerpen behandeld, vanuit zo veel verschillende invalshoeken, dat het je soms duizelt. Aan de andere kant ‘vlindert’ de auteur aanstekelijk enthousiast van het ene naar het andere onderwerp, die uiteindelijk allemaal wel iets met elkaar te maken hebben. Dat gemeenschappelijke heeft onder meer te maken met het leven op aarde in zijn algemeen, en hoe we ervoor staan. Zoals van Dyck in zijn voorwoord benadrukt, heeft hij dit boek zeker niet geschreven als vrijblijvend verhaal. Zo waarschuwt hij voor het chronisch gebrek aan biodiversiteit en hoe vlinders ons helpen dat duidelijk te maken.
Het orakel van de bosnimf reikt ook tot aan kunst en literatuur, en dat geeft het boek een bijzondere meerwaarde. Van Dyck vertelt bijvoorbeeld over een beroemd Chinees verhaal dat doet denken aan Romeo en Julia, waarin de geesten van de twee gestorven gelieven uiteindelijk uit het graf verrijzen als vlinders. Ook komt de beroemde anekdote van de Chinese filosoof Zhuang Zi komt aan bod, die zich naar aanleiding van een droom afvraagt of hij een man is die van een vlinder droomt, of een vlinder die droomt dat hij een man is. Ook in dat opzicht, met de vele verwijzingen naar de vlinder in onder andere kunst en literatuur is Het orakel van de bosnimf een rijk boek.
De hoofdstukken kunnen los van elkaar gelezen worden, en wat ook uitstekend kan, is het boek lukraak ergens open te slaan en daar te beginnen. Grote kans dat je zomaar ineens twintig pagina’s verder bent zonder het in de gaten te hebben gehad, omdat je in zo’n fascinerende wereld verzeild raakte. Ook dat is de kracht van dit boek.
Boek bestellen!
