Iemand moet het doen

De ziel in het bloed – Ana Paula Maia – Vertaling: Maartje de Kort – Zirimiri Press – 123 blz.

Edgar Wilson werkt in een slachterij, waar hij het vee voor de slacht moet bedwelmen. Hij doet bekwaam zijn werk en bespaart de dieren veel leed – niet alleen om te voorkomen dat het vlees taai wordt, maar ook omdat hij een meelevend mens is.

Edgar brengt de dieren in slaap door ze recht in de ogen te kijken en een hand op hun voorhoofd te leggen. Dan fluistert hij iets en wordt het dier rustig. Met witkalk op zijn duim geeft hij de koe een kruisje boven de ogen. Zijn verdovingsritueel. Dan heft hij de hamer en mikt zorgvuldig op het kruisje zodat de os met een hersenbloeding bewusteloos raakt. Zo lijdt het dier niet wanneer daarna zijn keel wordt opengesneden. Omdat het dier van de slag op het hoofd niet overlijdt en daarna geen angst meer heeft blijft het vlees sappig en stijgt de zuurgraad niet.

“Hij is niet trots op zijn werk, maar als iemand het moet doen, dan hij maar,
die medelijden heeft met het redeloze vee.”

Wanneer een collega onverwacht een dag voor hem moet invallen drukt Edgar hem op het hart de dieren eerst “in slaap” te brengen, ze niet nodeloos te laten lijden. Zijn machteloosheid wanneer de collega een sadist blijkt te zijn snijdt dermate door je ziel dat je de latere daad van Edgar zelfs enigszins kunt begrijpen, hoewel je die daad absoluut niet goedkeurt.

Alle mannen in dit boek zijn van het eenzame soort. De oude Emetério met zijn ingevallen mond, die van baas Milo slechts uit een vreemd soort mededogen mag blijven werken, de door zijn vrouw bedrogen Helmuth, de donkere Burunga die zijn zuurverdiende geld naar huis stuurt, baas Milo die alleen op zondag thuis is en dan naar de kerk gaat, de jonge Santiago die rendieren heeft geslacht in Finland, Bronco Gil met zijn glazen oog en natuurlijk Edgar Wilson die koeien niet wil laten lijden en wiens droom het is om te gaan werken met varkens. Want dat zijn leuke beesten. Toch is Edgar de enige die een partij Libanese koeien kan scheiden van enkele Israëlische.

“Ik kan wel even kijken, als u het goed vindt.”

Edgar ontdekt daarna dat er een aantal koeien niet met hun kop naar het noorden graast. Er hangt een vreemde sfeer en niemand kan er de vinger opleggen. ’s Nachts ramt een koe met zijn kop tegen de palen van de afrastering, net zolang tot hij erdoor kan en zich te pletter rent tegen de muur van het slachthuis. Hoewel de meningen verdeeld zijn, is Edgar ervan overtuigd dat het dier niet opgejaagd werd door een roofdier.

Wanneer er een groep studenten langskomt om kennis te maken met het hele proces van de vleesbereiding wordt Edgar de vraag gesteld of hij zichzelf als moordenaar ziet. Ja, is zijn korte antwoord. Op die manier geeft hij de koe nog iets van waardigheid mee, want hoewel hij een diepe band voelt met het vee, doodt hij het toch, beneemt hij een levend wezen het leven.

Ana Paula Maia weet op een rauwe en brute manier het productieproces in een abattoir te beschrijven. Elke man die er werkt is een radertje in het geheel, de een verdooft, de ander snijdt de keel door en weer een ander klieft het beest voordat het kadaver in hanteerbare stukken op transport wordt geladen naar het vleesverwerkingsbedrijf. Waar uw en mijn hamburgers worden gemaakt.
De auteur schept een benauwende, claustrofobische wereld waar je ondanks de verstikkende sfeer niet uit weg wilt voordat er een aantal vragen zijn beantwoord. Wie is Edgar Wilson? Waarom werkt hij als verdover? Waarom vindt hij zichzelf een moordenaar? En vooral, is er een scheidslijn tussen dierlijk en menselijk gedrag. En zo ja, hoe dun is die scheidslijn?

Een ziel in het bloed is een indrukwekkend verhaal dat tot nadenken stemt.

Susanne Koster