Indringend oorlogsverhaal voor kinderen
Kiezen in de oorlog – Marte Jongbloed – Van Tricht – 209 blz.
Kiezen in oorlog is uitgegeven in De Troef-reeks. De Troef-reeks van uitgeverij Van Tricht is een serie kinderboeken voor lezers vanaf twaalf jaar die een taalachterstand hebben. Ook voor leerlingen van de onderbouw van het VMBO zijn dit goed leesbare boeken.
De zinnen zijn kort en elke zin begint op een nieuwe regel. Er worden geen moeilijke woorden gebruikt. Termen die misschien wat ingewikkeld zijn, worden direct uitgelegd of vet gedrukt, waarna ze achterin een woordenlijst te vinden zijn.
“ ‘Er wordt geschoten!’
Gijs Bleker hoort zijn moeder schreeuwen.
Meteen staat hij naast zijn bed.
Wat is er aan de hand?
Het is nog midden in de nacht.
Op de gang staan zijn broer Teun en zijn zusjes Annie en Joke.
Met grote bange ogen kijken ze elkaar aan.
Gijs legt een arm om de schouders van Annie.
Hij ziet hoe bang ze is.
Hoog in de lucht horen ze geluiden.
Zijn dat schoten?
Dan horen ze ook vliegtuigen.”
Gijs is een jongen van 11 jaar.
Hij leeft samen met zijn vader, moeder, broer en twee zusjes als de oorlog begint.
De Duitsers zijn nu de baas in Nederland.
Zijn vader is het eens met de Duitsers, hij is een NSB-er.
Hij denkt dat de Nederlanders het nu weer beter gaan krijgen.
Broer Teun is tegen de Duitsers.
Hij zit bij het verzet, maar dat weet vader niet.
Gijs en zijn zusje moeten van vader naar de Jeugdstorm. Dat is een club voor kinderen van NSB-ouders.
Gijs vindt het daar wel gezellig. Ze doen allemaal leuke spelletjes, ze sporten veel en ze maken kampvuren.
Maar toch gebeuren er rare dingen.
Zijn Joodse vriend Jacob mag ineens niet meer met de tram.
Ook moet Jacob naar een andere school waar alleen maar Joden op zitten.
Nederlandse mannen moeten werken in de fabrieken in Duitsland.
Joodse mensen worden uit hun huizen gehaald en naar werkkampen gebracht.
Op een dag verdwijnen Jacob en zijn zusje Lea en niemand weet waar ze zijn.
De oorlog duurt vijf jaar. Het is een hele zware tijd voor iedereen.
Ook voor Gijs en zijn familie.
Elke dag is er ruzie in huis tussen Teun en vader.
Gijs vindt het heel moeilijk om te kiezen tussen zijn vader en Teun.
De laatste winter van de oorlog is heel erg.
Er is bijna geen eten meer te krijgen en er worden zelfs tulpenbollen gegeten.
Heel veel mensen worden ziek en gaan dood.
Ook de familie van Gijs maakt veel ellende mee.
Als de oorlog voorbij is, wordt pas echt duidelijk wat voor erge dingen er zijn gebeurd.
Leven Jacob en Lea nog? En wat is er gebeurd met de vrienden van Teun?
Wat gaat er met vader gebeuren na de oorlog?
Marte Jongbloed heeft in duidelijke, korte hoofdstukken het verhaal van de Tweede Wereldoorlog verteld.
De emoties komen heel goed tot uiting. Je voelt de tweestrijd van Gijs; heeft vader gelijk, dat de Duitsers goed zijn? Maar aan de andere kant ziet hij ook wat er gebeurt met zijn vrienden Jacob en Lea. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Ook de rol van de moeder is heel goed beschreven.
Het karakter van vader is complex. Hij is een “slechterik” maar toch heeft Jongbloed hem genoeg sympathie meegegeven om niet helemaal een hekel aan hem te krijgen. Gijs en Teun vind ik wel erg jong voor verzetswerk, maar kinderen werden in oorlogstijd waarschijnlijk wel gedwongen om al heel vroeg volwassen te worden.
De verschrikkelijke gebeurtenissen –zoals het vergassen van de Joden en het neerschieten van verzetsmensen- worden helder en duidelijk uitgelegd, maar zonder dat het sensationeel of te filmisch wordt.
Het boek begint met een uitleg wie de hoofdpersonen zijn, zodat je direct al een beeld krijgt van de gezinssamenstelling. Illustrator Roelof van der Schans heeft prachtige, levensechte tekeningen gemaakt. Dit maakt het verhaal nog realistischer. Ik heb het boek in één adem uitgelezen, zo mooi en spannend is het. Ook als je kind geen taalachterstand heeft, zou ik dit boek aanraden.
