Kirsten Paoline wil dolgraag kinderboekenprogramma presenteren!

Kirsten Paoline König is boekverkoper. Ze praat het liefst over boeken. Hoewel ze ook gek is op lezen, knuffelen, sushi eten en muziek luisteren. Vorig jaar zei een filosofe in een gerenommeerde krant dat boekverkopers maar beter niet over boeken kunnen praten. Dat vindt ze bullshit. Ze blijft het gewoon doen, ook al doet ze het al zo’n 18 jaar. Ze heeft serieus kantoorwerk geprobeerd: The Office all over, niet een heel groot succes. Ze werkt voor De Kinderboekwinkel in Amsterdam, de allereerste kinderboekwinkel van Nederland.

In 2018 stond ze op de shortlist voor Boekverkoper van het Jaar. Je kunt haar vinden op de winkelvloer op de Rozengracht en op Instagram, maar ook op Goodreads, YouTube (Vlogmeisje Galore) en Facebook (Kirsten Paoline).

Herinner je je nog de eerste keer dat je helemaal zelf een boek kon lezen? Welk boek was dat?

Ik vond afgelopen herfst met opruimen allemaal schriftjes van mezelf als kleuter waarin ik mijn naam en die van onze hond (‘Aafke’, een Drentse Patrijs) had geschreven. Maar ik was van de generatie die gewoon pas in de eerste klas (nu groep 3) leerde lezen: mijn juf Francien heeft daarbij enorme indruk op me gemaakt, ik vond het magisch. Ik weet nog goed dat we met de klas een verhaaltje lazen waarin een jongetje stiekem een koekje proefde dat ‘naar meer smaakte’. Ik dacht dat hij het water bedoelde, mijn hoofd ontplofte bijna dat een woord dat je leest ook een andere betekenis kan hebben. Verder genoot ik heel erg van de seizoenboekjes die we in de klas invulden met verhaaltjes, oefeningen en schijfopdrachten. Ik vond dat een feestje! Welk boek ik echt zelf helemaal als eerste uit las weet ik eigenlijk niet. Het in avi-groepjes lezen van Tonke Dragt was wel fantastisch: we waren het groepje dat goed kon lezen, mochten erbij op een dropje sabbelen en het verhaal was echt heel spannend.

Maakte het voor jou als kind wat uit of je een jongensboek las of een boek met en meisje als hoofdpersonage?

Ik was vrij genderneutraal avant la lettre eigenlijk: mijn lievelingsspeelgoed was mijn Lego-treinbaan en autootje dat ik van een buurjongen kreeg die naar het buitenland verhuisde.  Ik kon me verplaatsen in ‘Anne van het Groene Huis’ (sterker nog, ik WAS Anne), maar ook genieten van bizarre Jules Verne-achtige verhalen die zich in de ruimte of onder water afspeelden waarin je zelf het verloop van het plot moest kiezen aan het einde van elk hoofdstuk.

Wat waren je favoriete boeken tot je twaalfde jaar?

Ik kocht van mijn eigen geld ‘Farao’s, Romeinen, Vikingen, Ridders’: een informatief boek waarin een jongetje met een tijdreis-helm terechtkomt in het verleden. Een boek dat ik misschien wel honderden keren heb bekeken en gelezen. Ik wilde dan ook Viking worden, Viking-man – want ik wist toen nog niet dat de vrouwen net zo hard meevochten. In mijn boek waren ze vooral wol aan het spinnen en eten voor de mannen aan het maken, dat vond ik maar niks. Verder kocht ik zelf (een rib uit mijn lijf) Bolderburen van Astrid Lindgren: ik droomde dan helemaal weg naar het platteland met slechts een paar huizen en een eigen kamertje met een kleedje – dat ik dan wel net als Lisa zelf zou moeten uitkloppen eens per week, maar vooruit.

Hoeveel uur per week werk je in de kinderboekwinkel? Kun je elke klant goed adviseren, oftewel weet je precies wat er allemaal te koop is?

Ik werk al bijna twintig jaar als boekverkoper van kinderboeken, in De Kinderboekwinkel Amsterdam werk ik 3,5 dagen inclusief beursbezoek, activiteiten plannen en social media. Ik heb een hoofd dat nogal goed onthoudt, dus ik weet wat er was, wat er is en wat er gaat verschijnen. En ik heb zoveel ervaring op de winkelvloer dat er geen klant is die ik niet goed kan helpen, durf ik wel te zeggen. Want goed helpen is soms ook ‘ik zou het niet doen’ of ‘wacht nog even’: echt goed adviseren is heel goed luisteren, doorvragen waar iemand naar vraagt en daar je aanbod op aanpassen. Het helpt als je daarbij een groot repertoire aan titels hebt. Goed advies is niet roepen welk boek je zelf nou het mooiste vindt, al kan dat soms natuurlijk precies het boek zijn dat bij je klant past.

Hoeveel prenten- en kinderboeken lees je gemiddeld per maand? Heb je ook nog tijd voor volwassen boeken?

Mijn reading challenge op Goodreads bestaat standaard uit twee boeken per week, dus 104 per jaar. De eerste helft van het jaar zit erop en ik heb tot nu toe 72 boeken gelezen. Per maand verschilt het nogal, maar ik lees meestal minstens tien titels tegelijk – zowel (digitale) leesexemplaren van uitgevers als boeken die ik koop omdat ik vind dat ik ze moet lezen. Ik probeer vooral volwassenenliteratuur te lezen als ik denk dat we het in De Kinderboekwinkel zouden kunnen verkopen als YA aan jongvolwassenen. Zoals West van Carys Davies of Franklin van Brian Elstak. Of voor mezelf, omdat het zo prachtig is volgens iemand die het me tipt. Het is niet mijn doel te weten wat er op volwassenenliteratuurgebied allemaal hip en happening is: dat is zo’n vak apart. Bovendien vind ik jeugdboeken en young adult over het algemeen stukken interessanter dan het overgrote aanbod voor volwassenen: rijk geschreven, fantasievol en vaak ook en stuk blijer.

Je maakt vlogs op Instagram. Zou je niet liever een YouTubekanaal hebben voor een groter bereik?

Ha ha, dat is er! Ik ben begonnen met vloggen toen ik na jaren stopte met werken in de kinderboekwinkel in Amersfoort – zoveel vaste klanten bleven me om advies vragen, in de supermarkt en op straat. Ik ben toen een eigen kanaal begonnen (en De Kinderboekwinkel zelf heeft er ook een), maar denk dat YouTube vooral door het dak kan gaan als je een influencer bent op het gebied van make-up en je laat sponseren. Nu ben ik dol op lippenstift, maar daar is het kinderboekenvak denk ik net te integer en specifiek voor. Met de kanalen van de winkel hebben we een ruim bereik: Instagram is tegenwoordig zowel onder jongeren als hun ouders veel actueler dan Facebook. Maar über-hip is nu natuurlijk TikTok, als je jongere generaties nog meer wilt bereiken.

Stel dat ze je zouden vragen om een kinderboekenprogramma te maken voor de televisie, elke week een uur. Zou je dat doen en hoe zou je dat aanpakken, zodat ook kinderen graag zouden kijken?

Elke week een uur maar? Ik dacht zelf eerder aan iets dagelijks. Absoluut, ze mogen me bellen! Of in mijn DM sliden op Instagram, dat zie ik waarschijnlijk eerder, ha ha. Ik zou dat aanpakken zoals ik alles in dit vak aanpak: integer, maar met vurig enthousiasme en een beetje gevatheid en snuf humor. Mezelf zijn werkt om boekenliefde te streamen, weet ik inmiddels, dus met een goed format op de juiste plek zie ik dat wel gebeuren. Televisie is tegenwoordig ook niet per se meer het medium overigens, er bestaan allerlei streamingsdiensten en online aanbieders: mogelijkheden te over.

Maar dan wel een groot oog en hart voor alles dat inclusief en divers is – daar mag ons landje niet alleen wat mij betreft nog in veel hogere mate mee kennismaken. De tijd lijkt daar eindelijk steeds rijper voor te zijn, dat is toch zeker dankzij recente gebeurtenissen, protesten en discussies die gaande zijn in de wereld. Ik probeer daarin steeds te zoeken waar ikzelf als boekverkoper in Amsterdam nog meer mijn best kan doen titels en onderwerpen in de schijnwerpers te zetten om ongelijkheid uit te lichten en kinderen te laten lezen met andermans ogen.

Waar en hoe lees je het liefst? Thuis met de poes op schoot en een glas thee of wijn bij de hand of maakt het je niet veel uit?

Oei, ik lees eigenlijk overal. Nu is de laatste kat die ik had al een tijdje de pijp uit en die ging bovendien altijd op mijn boek liggen – dus ik lees vooral zonder huisdier ernaast. Maar binnen in mijn hangmat of bed, op de bank, buiten, in de trein (zodra dat weer makkelijker kan, dan zelfs staand als het moet). Ik heb nooit geen boek bij me en kan overal wel lezen. Behalve tijdens het eten omdat ik van mezelf altijd al knoei, ook zonder te zijn afgeleid door een verhaal.

Gebeurt het wel eens dat je zo opgaat in een boek dat je de wereld om je heen vergeet? Wanneer was dat voor het laatst?

Eh, ja. Eigenlijk de hele tijd, ha ha! Tenzij een boek echt wel een beetje beroerd is, maar toch uit moet en het een kwestie van doorbijten is. Maar de boeken waarin ik echt even tijd en plaats vergeet, maar vooral na het lezen ineens een beetje anders tegen mijn dagelijks leven laten aankijken? Die heb ik het liefst.

Hier mag je nog iets zeggen wat je heel graag kwijt wil.

Vorig jaar, toen we nog met z’n allen tegelijk in een volle OBA-zaal konden verpozen, mocht ik iets zeggen op de Middag van het Kinderboek. Het ging over idealen – en nou, die heb ik wel als boekverkoper bij De Kinderboekwinkel in Amsterdam. Natuurlijk vind ik dingen als ‘voor ieder kind een boek’ en ‘er is geen kind dat niet van lezen houdt’. Maar de belangrijkste drijfveer voor het verkopen en zo vurig adviseren als ik schijn te doen, is dat ik serieus denk dat boeken je leven kunnen veranderen. Wait, what?

Ja, de roep om inclusief en divers in kinderboeken omarm ik zo hard. En niet alleen omdat bepaalde doelgroepen nog veel beter vertegenwoordigd mogen worden. Maar ook omdat boeken met een hoofdpersoon van kleur (een transgender jongen, autistisch meisje of homoseksuele vader) een eyeopener kunnen zijn voor een kind dat niets van dat alles meemaakt in zijn persoonlijk leven. En die kinderen zijn er nu eenmaal, let’s face it.

Herkenning voor de één is tegelijkertijd een inkijkje in een totaal ander leven voor de ander. Juist als je dat niet van thuis meekreeg, of je ouder(s)/verzorger(s) zich er gewoon niet zo bewust van zijn. Als je een ander leest, kun je begrijpen wat er in iemand omgaat – en meer begrip zorgt voor meer empathie. Ik geloof dat we boek voor boek meer empathische generaties kunnen grootbrengen. Dat lijkt een ideaal, maar ik geloof oprecht dat het een realistische gedachte is.

Als ik iets heb geleerd van de afgelopen weken – waarin tijdlijnen op zwart gingen, ruis ontstond over welke hashtags wel/niet, ik zag dat extreem laconieke reacties werden afgewisseld met volle bak actie – is het dit.

Ik kan wel denken dat ik al behoorlijk oog heb voor alles dat inclusief is. Maar zolang zwart (maar ook queer, gehandicapt, getraumatiseerd, homoseksueel, transgender, non-binair, autistisch…) blijkbaar ondanks inspanningen die er al zijn níet gelijk is, moet het dus nog beter. Zolang ik klanten en andere boekverkopers hoor zeggen: ‘er is niet zoveel’, is het mijn taak dit soort boeken extra voor het voetlicht te brengen.

Vragen: Tiny Fisscher en Pieter Feller