Misdaad in een alternatieve wereld

De macht van één man – Tony Schumacher – Vertaling: Gerard Suurmeijer – Boekerij – 367 blz.

Engeland 1946, maar niet overeenkomend met de realiteit van onze wereld. Schumacher heeft een alternatief wereldbeeld gecreëerd! Zijn Engeland is bezet door de nazi’s, weliswaar een wankele bezetting van voornamelijk Londen en Zuid-Engeland, maar de Duitsers hebben het toch voor het zeggen onder de regering van Oswald Mosley. Hij was in onze wereld de voorman van de Britse fascistische partij.

Verspreid in het boek komen we meer over deze wereld te weten, wat noodzakelijk is om de protagonisten en hun handelingen te begrijpen. Tijdens de Slag om Engeland is Liverpool hevig gebombardeerd en er resten nu eigenlijk alleen nog puinhopen.

De haven aan de monding van de Mersey is nog in gebruik. Van daar vertrokken de restanten van het Britse leger naar noordelijke gelegen havensteden. Veel schepen werden onderweg tot zinken gebracht. Nu wordt de haven frequent gebruikt door de Amerikanen, die ‘neutraal’ zijn gebleven, anders was ook die verloren gegaan. Er is te weinig voedsel, waardoor rellen uitbreken, waartegen een niet-functionerende politiemacht weinig kan uitrichten. Scholen zijn gesloten. De Duitsers proberen de bevolking onder de duim te houden door vergeldingsacties en verscheidene executies. Deze roman is Schumachers derde Rossett-boek, spelend in deze alternatieve wereld. In de eerste twee vertelt hij er nog meer over.

De hoofdpersoon in alle boeken is John Henry Rossett, inspecteur van de Metropolitan Police (Met). Naar hem is de serie vernoemd. Rossett heeft tijdens de strijd zijn vrouw en zoon verloren. Hij was een held die werd beloond met het Victoria Cross. Mede daardoor heeft iemand grote belangstelling voor hem. Het is Eduard Neumann, generaal-majoor van de Kripo. Hij haalt Rossett over met hem samen te werken. Eerder had Rossett ook met de Duitsers samengewerkt in de persoon van Ernst Koelher. Diens vrouw en dochter waren door Amerikaanse spionnen ontvoerd. Vanwege zijn eigen verleden raakte Rossett dit diep. Hij redde de dochter, maar de vrouw komt om en zelf raakt hij gewond. Nu is hij daarvan hersteld, maar niet van zijn innerlijke wonden.

Omdat hij zich met de bezetter heeft ingelaten, wordt hij gewantrouwd door zijn collega’s en het verzet. Neumann wil hem inzetten om Duitse misdadigers op te sporen, zodat hij op diens verzoek ingaat. De eerste klus is waar de plot van het boek om draait. Het betreft kapitein Karl Bauer, bijgenaamd De Beer. Hij heeft de Amerikaanse consul vermoord en na zijn arrestatie vrijgelaten door de dubieuze figuur Sturmbannführer Theo Dannecker vlucht hij naar de chaos van Liverpool. De meedogenloze ‘jager’ Bauer heeft al heel wat op z’n kerfstok. Zo leverde hij een belangrijke bijdrage aan de eliminatie van verzet, waarbij hij geen gevangenen maakte. Hij gaat nu de strijd aan met Rossett, een strijd die hij als een persoonlijke vete gaat zien. Rossett krijgt alleen enige hulp van hoofdinspecteur James Evans van de Liverpoolse politie, of beter gezegd wat daarvan over is.

Naast de jacht op De Beer, speelt een tweede, maar wel met het eerste samenhangend plot. Rossett ontdekt namelijk dat De Beer en Dannecker samen met de Amerikaanse consul een smerig zaakje wilden uitvoeren. Het was de bedoeling de resterende goudreserves van de Engelse Bank naar het buitenland, waarschijnlijk Amerika, te smokkelen. Er zijn heel wat meer betrokkenen bij deze samenzwering, zoals een groep nazi-officieren, het Britse verzet en criminele bendes uit Liverpool.

Het is maar de vraag of Rossett voldoende gehard is om de strijd met zijn opponent De Beer tot een goed einde te brengen. Gevaar voor zijn leven dreigt op elke in puin geschoten straathoek. Nog moeilijker gaat het worden om de smokkel van het goud te voorkomen, want ook hier komt de tegenstand van alle kanten. Weet hij nog ‘hulpbronnen’ aan te boren of zou dit het laatste deel van de Rossett-serie worden?

Schumacher weet met enkele schitterende plotwendingen de spanning er voortdurend in te houden. Soms zou de lezer die de eerste twee delen niet heeft gelezen, een moment van onbegrip kunnen krijgen, maar niet onoverkomelijk, zodat dit deel ook wel los te lezen is.

De persoonlijkheid van Rossett is behoorlijk uitgediept. Zijn dilemma over het wel of niet samenwerken met de bezetter en de gevolgen daarvan is scherp getypeerd. Niet alle Duitsers van de bezettingsmacht zijn ‘beesten’, ook bevinden zich ‘goeden’ onder hen. Zij zijn minder uitgediept en slechts een paar karakters kun je alleen maar met het neerzetten van een type benoemen.

De vraag of we te maken hebben met een verhaal in het genre van de alternatieve geschiedenis (Alternate History in het Engels) is snel te beantwoorden. Nee, het alternatieve wereldbeeld voegt een extra dimensie in het verhaal in, maar het blijft een thriller met alle eigenschappen van dien. Voor een AH-roman doet de auteur te weinig uit de doeken over de maatschappij, zowel politiek, sociaal als cultureel. De roman is daardoor maar moeilijk te vergelijken met boeken als SS-GB van Len Deighton en De man in het hoge kasteel van Philip K. Dick.

Door zijn roman in een andere wereld te laten afspelen, zijn er andere motieven mogelijk dan in een ’normale’ roman, waardoor ook de sfeer compleet anders is dan we gewend zijn. Dat we Schumachers wereld na enkele bladzijden al accepteren, is een knappe prestatie van de auteur en doet verlangen naar volgende delen.

Kees de Kievid