Niet verlost van eenzaamheid
De verlossing van Jacob Smallegange – Rinus Spruit – Cossee – 152 blz.
Niet Jacob Smallegange, maar Gerard Stroband, is de hoofdpersoon van deze kleine roman van Rinus Spruit. Gerard is het jongere alter ego van Spruit, een zestiger die heel graag contact wil met het andere geslacht, maar daar steeds niet goed in slaagt. De eenzaamheid spat van de bladzijden af als Spruit beschrijft hoe Gerard gaat eten in zijn favoriete wegrestaurant. Hij zit daar alleen met zijn rug naar ‘een vlammenwand’ en drinkt nooit meer dan twee glazen wijn. Hij kijkt naar buiten over een braakliggend stuk grond, ziet de vlaggen wapperen en ontdekt een aalscholver die uitrust op een lantaarnpaal. Na een tijdje keert hij terug naar zijn rijtjeswoning waar hij woont sinds hij zijn ouderlijk huis heeft verkocht.
Spruit beschrijft dat Gerard een paar keer contact heeft met vrouwen, met ze spreekt in cafés. Op een gegeven moment klikt het zo goed, dat hij een tijdje intrekt bij ene Martha. Er is geen sprake van liefde en ook niet van seks. Gerard krijgt de logeerkamer in Martha’s huis en vaak zitten ze samen in de huiskamer en praten over alledaagse zaken. Als Gerard wat diepgang in de gesprekken wil brengen, merkt hij dat Martha afhaakt. Om de leegheid in zijn bestaan op te lossen, stort Gerard zich op een studie. Hij gaat de zuigelingensterfte in Zeeland in de negentiende eeuw bestuderen en vertelt daarover aan Martha, maar zij walgt van de gruwelijke details.
Dan besluit Gerard om een boek te gaan schrijven over een vroedmeester die hij Jacob Smallegange noemt. Vroedmeester was in de negentiende eeuw een medisch beroep voor mannen, het mannelijke equivalent van de vroedvrouw. Er was een opleiding in Middelburg die vier jaar duurde. De vroedmeester werd ingeroepen als een bevalling moeizaam verliep en de vroedvrouw (opleiding twee jaar) het niet aankon. De verlossing van Jacob Smallegange is een boek in een boek. Gerard schrijft het verhaal met de pen op papier, maar om het aan uitgeverijen te kunnen sturen, moet het uitgetypt worden. Door een probleem met zijn ogen, kan hij dat niet zelf doen. Hij huurt een typiste in, die zelfs af en toe ingrijpt in de tekst. Gerard kan dat wel waarderen en gedurende de tijd dat deze Henriëtte bij hem thuis komt, ontwikkelt Gerard een zekere genegenheid voor haar.
“Morgen het manuscript printen, dacht hij. Dan naar de kopieerwinkel in Goes en er vijftien kopieën van laten maken. Aan vijftien uitgeverijen wilde hij een kopie van het manuscript opsturen. De enveloppen lagen al geadresseerd en gefrankeerd klaar. Er zou er toch wel één bij zijn die Smallegange wilde uitgeven?”
Voor het zover is, vertelt Gerard dat het verhaal ‘mooi zal eindigen.’ Henriëttes reactie op het eind van De verlossing van Jacob Smallegange is voor Gerard zo ontluisterend dat een verder contact met haar voor hem onmogelijk is.
In de van Spruit zo bekende ‘uitgeklede’ stijl wordt dit verhaal verteld. Zonder opsmuk en heel precies wordt het leven van Gerard en ook dat van Jacob beschreven. Met De verlossing van Jacob Smallegange heeft Spruit weer een juweel van een novelle geschreven. Boek bestellen!
