Op zoek naar familiegeheimen in de zeventiende eeuw

Eva’s dochter – Jacqueline Zirkzee – Parelz – 103 blz

Eva's dochterJacqueline Zirkzee is schrijfster, historica en journaliste. Na het epos Mykene en Het boek van Tristan en Isolde, bracht Zirkzee in 2008 haar eerste roman Het Heksenhuis uit. Eva’s dochter, dat eerder al verscheen in de bundel Eva’s dochter en andere verhalen, is een losstaand vervolg van Het Heksenhuis. Dit verhaal, geschreven als dagboek van de zestienjarige Hélène, speelt zich twintig jaar later af. Beide verhalen zijn gebaseerd op een echt bestaande brief van burgemeester Johannes Junius aan zijn dochter Vera.

Hélène ontdekt in Eva’s dochter in kleine stapjes steeds meer over het verleden van haar ouders. In haar dagboek houdt zij alles bij wat er gebeurt, wat ze ziet en wat er wordt gezegd. Ze leeft een rijk en vrij leven met liefdevolle ouders, maar hun hele leven komt op z’n kop te staan wanneer meid Marit bij hen in huis komt wonen. Hélène maakt kennis met nieuwe gebruiken en die stroken niet altijd met het beeld dat haar omgeving voor haar in gedachten heeft. Dansen in het maanlicht en waarzeggerij passen niet in het Nederlands protestantisme. Wat hebben deze gebruiken te maken met het verleden van Hélène’s ouders? Is Marit wel zo’n goede vriendin of is ze anders dan ze zich voordoet?

“[Mijn] hele bestaan is zo solide als het maar kan. Nog meer dan toen Marit het fundament eronder vandaan probeerde te schoppen. Want al ben ik een domme gans geweest dat ik inging op haar chantagepoging, voor hetzelfde geld had ze ons wel daadwerkelijk kwaad kunnen berokkenen. Met het ene verhaal tegenover het andere was het maar de vraag geweest wie er geloofd zou zijn: mijn moeder mag dan een goede reputatie hebben opgebouwd, maar mensen zijn gauw geneigd het slechtste van een ander te denken.”

De schrijfster begint het dagboek van Hélène met de zin “Ik ben de dochter van een heks”, een directe verwijzing naar Het Heksenhuis, waarop dit een vervolg is. Hélène’s moeder Eva is ontsnapt uit dit martelcentrum voor beschuldigde (vooral onschuldig) heksen. Tot zover kent ze haar moeders verhaal, maar hoe is de vlucht verder verlopen?

Behalve de dagelijkse gebeurtenissen en de zoektocht naar het familiegeheim, vertelt Hélène ook veel over de boeken die ze graag leest. Van haar oom krijgt ze het werk van filosoof Descartes (“Ik denk, dus ik ben.”), waar ze met volle teugen van geniet. Een opmerking die ze maakt aan het einde van haar dagboek past daarom ook zowel in deze filosofie als in haar eigen leven: “Er zijn zoveel werkelijkheden die ik niet ken”. Over alles valt te twijfelen.

In Eva’s dochter geeft Zirkzee de lezer een kijkje in het Nederland van de zeventiende eeuw. Ook toen al stond Nederland bekend om zijn tolerantie en gedoogbeleid. Katholiek zijn mocht in de Protestantse maatschappij, maar toch ook weer niet openlijk. Iedereen wist waar je was als je op zondag een paar uur verdween, maar niemand zei er iets van. Daarnaast worden oude denkwijzen genoemd, zoals het feit dat tabaksrook heilzaam is voor de longen van een baby; en worden er een aantal gebeurtenissen genoemd zonder ze te omschrijven, omdat dit voor de dagboekschrijfster vanzelfsprekende gebeurtenissen zijn.

Al met al geeft Eva’s dochter wel een goed beeld van het leven in die tijd en hoe er over hekserij werd gedacht. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg, zoals het Nederlandse motto toen al gold. Hélène moet wel een erg goed geheugen hebben, omdat hele gesprekken letterlijk worden geciteerd in haar dagboek. Het verhaal verloopt soms wat traag, omdat een zestienjarig meisje nou eenmaal meer te vertellen heeft dan alleen de familiegeschiedenis. Maar uiteindelijk komt de waarheid boven tafel en staat Hélène’s leven op z’n kop.

Felice Beekhuis

Andere recensies

Lied van de profeet – Paul Lynch – Vertaling: Tjadine Stheeman en Lidwien Biekmann – Prometheus – 318 blz. De Ierse auteur Paul Lynch (1977), ontving voor zijn eerdere romans verschillende prijzen waaronder de Kerry Group Irish fiction Award en een Franse prijs voor...
Lees verder Categorie: Boek van de week, Literatuur, Roman
| Reageer!
Kleine Aap – Mies van Hout – Hoogland & Van Klaveren – 32 blz. Je zal toch maar iets geweldigs hebben beleefd en het aan iedereen willen vertellen! Dat is de reden dat Kleine Aap ‘s morgens heel vroeg, op haar stepje, van blijdschap...
Lees verder Categorie: Kleuterboeken, Peuterboeken, Prentenboek, Voorleesboek
| Reageer!
Hoe Parijs de revolutie maakte & de revolutie Parijs – Jacques R. Pauwels – EPO – 383 blz. In het hart van de Franse Revolutie klopte de stad Parijs als een vurige motor van verandering. De straten van Parijs vormden niet alleen het toneel...
Lees verder Categorie: Geschiedenis, Non-fictie
| Reageer!