Overleven in de favela’s van Rio
Rafels van Rio – Gijs Wanders – Lemniscaat – 173blz.
Gijs Wanders (1950) is journalist en schrijver. Jarenlang presenteerde hij het NOS journaal. Hij publiceerde vier jeugdboeken bij Lemniscaat. Bij de WK finale in 2010 in Zuid Afrika gebeurde er iets opmerkelijks. Hij zat in het stadion en zag een man het veld bestormen. Hij rende af op de wereldbeker, die op een witte sokkel stond. Het lukte hem niet om de trofee te pakken, want hij werd overmeesterd. Het inspireerde Gijs Wanders wel tot het schrijven van Rafels van Rio. Voor het boek reisde hij enkele keren naar Rio de Janeiro waar de finale van het WK 2014 plaatsvindt. Daar bezocht hij de favela’s (krottenwijken) en had met talloze bewoners gesprekken. Deze indrukwekkende mensen en verhalen zijn terug te vinden in zijn boek.
Het verhaal begint als de finale van het WK voetbal in Brazilië op het punt staat te beginnen. Opeens doven de stadionlichten. Het wordt aardedonker in de voetbaltempel. Als de lampen aangaan, is de wereldcup verdwenen.
Wat is er gebeurd? Die zoektocht brengt ons een paar weken voor de finale. We maken kennis met verschillende bewoners van de favela’s van Rio de Janeiro die allemaal met elkaar verweven lijken.
Reiss is de grote crimineel die de scepter zwaait over de favela’s. Hij ronselt kinderen en handelt in drugs. Op het moment dat de politie een inval doet om de straten schoon te vegen kruisen ze het pad van Julia en Hiago (haar pleegzoon). Er wordt geschoten en Julia raakt gewond door een kogel van Renato, een politieagent die (net als Julia zijn kind heeft verloren). Julia overleeft het en Renato gaat zijn excuses aanbieden.
De broer van Julia, Orlando, blijkt een informant van de politie te wezen. Hij wilde wraak nemen op Reiss omdat hij zijn vrouw had gegijzeld. Hij is opgepakt, maar een corrupte agent verkoopt hem aan Reiss. Hiago, een wees die jong zijn ouders heeft verloren en bij Julia woont, heeft veel te danken aan Orlando en gaat op zoek om hem uit handen van Reiss te redden. Daar komt hij er achter wat Reiss nog meer van plan is.
Rafels van Rio is een mooi geschreven verhaal en omdat je weet dat het gebaseerd is op echte verhalen van echte mensen raakt het je des te meer. Het schrille contrast van het geld wat gebruikt wordt voor een goed beschermd stadion en veiligheid aldaar met de bewoners van de favela’s die geen vertrouwen meer kunnen opbrengen in de bestuurders en politie is groot. Het verhaal begint en eindigt in het stadion waar het aardedonker wordt tijdens de finale. Daartussen het verhaal over het wie, wat en waar.
In de eerste hoofdstukken maak je kennis met de hoofdrolspelers en door de hoofdstukken heen raken ze met elkaar verbonden. De manier waarop ze met elkaar in aanraking komen door het verhaal heen doet alles op zijn plaats vallen en ondanks de verschillende achtergronden en beweegredenen van de karakters kun je toch voor zowel bijvoorbeeld de politieagent als zijn slachtoffer begrip opbrengen.
Het verhaal is rauw en je krijgt een beeld van de realiteit van het leven daar waar moord en geweld aan de orde van de dag zijn. Aan het einde is er ook een kritische noot naar het vele geld wat omgaat in de voetbalwereld en dat het lijkt of mensen liever voetbal kijken zonder stil te staan bij het leed van de kinderen en bewoners van de favela’s. Iets wat terecht ter discussie mag worden gesteld.
Conny Schelvis
