Petrus was geen Paus
De uitvinding van de rooms-katholieke kerk – Peter Raedts – Wereldbibliotheek – 112 blz.
Peter Raedts(1948) stamt uit een geslacht van Limburgse notabelen en werd in zijn jeugd aangetrokken tot het priesterschap. Hij was lange tijd priester, maar in 1997 trad hij uit de Orde der Jezuïeten omdat de discrepanties tussen zijn opvattingen en die van de kerk te groot werden. Hij noemt zich nog wel een gelovig christen. Hij studeerde middeleeuwse geschiedenis in Utrecht en theologie in Amsterdam. Hij doceerde kerkgeschiedenis in Utrecht en werd in 1994 hoogleraar in Nijmegen. Nu neemt hij afscheid als hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Radboud Universiteit en dit boek is ook zijn afscheidsrede.
In de inleiding van zijn boek betoogt Raedts dat er een tendens is om de geschiedenis als een rechte lijn te zien van oorzaak en gevolg, terwijl er juist zoveel toevalligheden optreden. Toevalligheden die heel andere uitkomsten hadden kunnen opleveren dan de huidige. Hij noemt het voorbeeld van de Engelse historicus Jeremy Black die in de documentaire Why the Industrial Revolution Happened Here op “zalvende toon de uniek scheppingskracht van het Engelse volk verkondigt, op een manier die meer weg heeft van een preek dan van een college. Het geheel heeft de toon van zo was het en zo moest het zijn.” Een voorbeeld van de geschiedenis naar je hand zetten.
Historici hebben lange tijd beweerd – en er zijn er die het nog beweren – dat de katholieke kerk tweeduizend jaar oud is en dat er een directe lijn loopt van de apostel Petrus naar de huidige paus Franciscus. Raedts laat zien dat de historische werkelijkheid heel anders was. Petrus was geen paus en het is zelfs de vraag of hij ooit in Rome is geweest. Het graf dat er van hem zou zijn, onder de Sint Pieter, bestaat waarschijnlijk niet. Pas in de elfde eeuw was er sprake van ‘de katholieke kerk’, maar de pausen werden destijds door veel wereldlijke leiders genegeerd. Zij leidden hun eigen staatskerken. Pas in de negentiende eeuw, na de Franse revolutie, ontstond de vorm van de kerk zoals die nog altijd bestaat, een bureaucratisch en centralistisch aangestuurd instituut.
Raedts laat ook zien dat er in Nederland een stroming bestaat die het geloof wil wegpoetsen uit de vaderlandse geschiedenis, terwijl ons land eeuwenlang een streng gelovige bevolking herbergde. Voor iedereen die is geïnteresseerd in de kerkgeschiedenis en in de Europese geschiedenis, die natuurlijk niet los kan worden gezien van de kerk in Rome, is De uitvinding van de rooms-katholieke kerk van Peter Raedts een interessant en goed onderbouwd boek.
Pieter Feller