Portretten van mensen in afzondering

Levenslang – Saskia Reusens – Linkeroever Uitgevers – 220 blz.

De Vlaamse Saskia Reusens is journaliste en schreef al eerder twee boeken die opvielen, namelijk Borsten, over de relatie van vrouwen met hun boezem en Hotel Rendez-vous, waarin 24 portretten staan van mensen die af en toe een kamer huren in een hotel om er de liefde met iemand te bedrijven. In Vlaanderen wordt dat ‘kameren’ genoemd.
In Levenslang staan maar twee portretten van oudere mannen die in afzondering leven. Hun namen worden uit privacy overwegingen niet genoemd. Het zijn een kloosterbroeder die zijn isolement zelf heeft gekozen en een levenslanggestrafte die noodgedwongen zijn leven moet doorbrengen in de gevangenis.

Reusens pakt telkens een thema en laat daarbij de mannen om en om aan het woord. In totaal komen 22 thema’s aan bod. We zien dat er overeenkomsten zijn tussen de twee, maar natuurlijk ook duidelijke verschillen. Het verhaal van de gevangene is interessanter dan dat van de broeder. Over het leven in een klooster zijn heel wat televisieprogramma’s gemaakt en dus zullen veel lezers niet veel nieuws ontdekken in wat deze broeder te vertellen heeft. Bovendien is het leven in een klooster nogal eentonig, met een vast ritme. Elke dag, 365 dagen per jaar wordt dezelfde dagindeling aangehouden.

Ook wat conflicten en menselijke interactie betreft, gebeurt er in een klooster betrekkelijk weinig. Het is natuurlijk een spiritueel leven met veel Bijbellezing, bidden en werken en weinig praten met anderen. De afzondering van een broeder is ook niet zo nadrukkelijk als die van een gevangene. De broeder kan het klooster verlaten om kleren of schoenen te gaan kopen. Hij kan zo nu en dan met de auto op pad om mensen te bezoeken.

De gevangene is overgeleverd aan de nukken van het gevangenisregime. Hij heeft het veel zwaarder. Hij wordt wel eens overgeplaatst en moet dan weer wennen aan nieuwe regels. Elke gevangenis heeft zijn eigen reglement. Hij komt in aanraking met geweld van zowel medegevangenen als bewakers. Uit het verhaal van de gevangene in Levenslang blijkt dat er veel bewakers zijn die misbruik maken van hun macht door spullen te smokkelen, maar ook door regels tot in het absurde te handhaven. Werk is voor een gevangene een welkome afleiding en levert wat geld op, maar zorgt ook weer conflicten met andere gevangenen.

Het grote verschil tussen de twee mannen is dat de gevangene maar één persoon kan vertrouwen en dat is hijzelf, terwijl de broeder in een gemeenschap leeft die hem als een cocon omgeeft en beschermt en in feite iedereen kan vertrouwen.
Saskia Reusens is er in geslaagd om twee interessante verhalen door elkaar te vlechten. Een televisiedocumentaire had over dit onderwerp ook gemaakt kunnen worden, maar een boek heeft veel meer diepgang. Boeiend voor iedereen die meer wil weten hoe een mens (over)leeft in afzondering.

Pieter Feller