Sektarische bewegingen in Nederland
Ik was gek van geluk: Verhalen uit sektarische bewegingen – Carine Damen – l.s – 441 blz.
Carine Damen (1969) heeft altijd graag haar neus in andermans zaken willen steken, zoals ze zelf zegt, en is daarom journalist geworden. Ze schreef in haar carrière voor vele kranten en tijdschriften, waaronder HP/De Tijd en het Algemeen Dagblad, en ze was eindredacteur van het programma De Artiestenfoyer. Sinds 2011 is Damen vooral actief als webredacteur en tekstschrijver. Haar eerste journalistieke boek heette Raak!, over internetdaten, maar Ik was gek van geluk is haar eerste dikke pil.
Carine Damen heeft voor dit boek uitgebreid onderzoek gedaan naar sektarische bewegingen in Nederland. Welke zijn er? Hoe werkt zo’n beweging? Waarom doen mensen eraan mee? Zijn ze gevaarlijk? Wie stappen eruit en waarom? Wie zijn de leiders?
Ze sprak met deskundigen en heeft tientallen ex-leden van acht grote sektarische bewegingen geïnterviewd, waaronder de Noorse Broederschap en de beweging rond Sonja de Vries. Veel ex-leden zijn doodsbang, beschadigd of financieel geruïneerd. In Ik was gek van geluk geeft Carine Damen een beeld van hoe het eraan toegaat in een sekte. Daarnaast geeft ze in dit boek een grondige analyse van het fenomeen ‘sektarische beweging’.
Enkele van de geïnterviewde ex-leden hebben zich naderhand teruggetrokken en hun ervaringen konden dus niet worden gebruikt voor het boek. Een ander deel wilde alleen anoniem zijn of haar verhaal doen. Ongeveer de helft van de acht beschreven organisaties is daarom ook onder een pseudoniem in Ik was gek van geluk opgenomen. Dit is wel jammer, maar het is ook begrijpelijk dat Damen haar informanten liever niet in gevaar brengt. De verhalen blijven indrukwekkend.
Ondanks dit, geeft Ik was gek van geluk wel een goed beeld van sektarische bewegingen in Nederland. Je hoeft er niet voor naar Azië of Amerika, ze zijn ook in ons eigen land in grote getale terug te vinden. Damen heeft niet alleen een achttal grote organisaties eruit geplukt als voorbeelden, maar ze geeft ook een goede hoeveelheid achtergrondinformatie aan de lezer. Zo heeft ze deskundigen op dit gebied geïnterviewd, net als psychologen die ervaring hebben met leden en ex-leden. Ze geeft een uitgebreide omschrijving over wat een ‘sekte’ is, hoe het werkt, hoe een leider te werk gaat en wat de wetgeving met betrekking tot sekten inhoudt. Het zijn dus niet alleen de meningen van een aantal mensen, maar ook verzamelde feiten.
Af en toe maakt Damen in de informatiehoofdstukken statements die alleen een journalist kan doen, een wetenschapper zou al lang zijn teruggefloten. Ze noemt de Socialistische Partij en studentenverenigingen pseudosekten, met een vrij overtuigende uitleg waarom ze dit zegt, dus dat maakt veel goed. Ook zegt ze dat in het Friese plaatsje Minnertsga de mensen zo afgelegen van elkaar wonen, dat mensen elkaar niet goed kennen. Hier ben ik het niet mee eens. Ik ben een aantal keer in Minnertsga geweest en ik durf te beweren dat de bewoners van zulke dorpen elkaar juist beter kennen dan dat Randstadbewoners hun buren kennen. Natuurlijk kun je je er afzijdig houden, maar daarvoor hoef je echt niet naar ‘het platteland’ te komen. In Damens bewering klinkt duidelijk een ongefundeerde stadse mening door. Hier zit een kleine misser in het gebruik van de beoogde journalistieke objectiviteit.
Maar al met al is het een goede uiteenzetting over sekten in Nederland. Indrukwekkend door de schrijnende verhalen, gedegen journalistiek onderzoek, en een goede poging tot hoor en wederhoor. Ook de sekten mogen hun zegje doen, zowel in een korte toelichting aan het eind van ieder hoofdstuk als ook in de uitgebreide bijlagen die Damen aan het boek heeft toegevoegd. Ik vind Ik was gek van geluk een geslaagd boek en een aanrader voor een ieder die meer wil weten over sekten. Na het lezen, ga je je toch eens op je achterhoofd krabben en nadenken over religieuze zaken die je in je eigen omgeving wel eens hebt gezien. Iets wat in eerste instantie onschuldig lijkt, is dat zeker niet altijd.
Felice Beekhuis
