Vermakelijke Zweedse schelmenroman

De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween – Jonas Jonasson – Signatuur – 358 blz.

De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween is een breed opgezette klucht in de traditie van Adriaan en Olivier zoals Leonhard Huizinga die te boek stelde. Jonas Jonasson treedt bijvoorbeeld ook in de voetsporen van de schrijver Tom Sharpe die furore maakte met zijn hilarische verhalen over het politieapparaat in Zuid-Afrika. Ook bij Jonasson komt de politie er overigens weer niet zo goed vanaf.

Jonasson is een verhalenverteller die het boek opdraagt aan zijn grootvader.
´Niemand kon zijn publiek beter boeien dan mijn opa als hij licht voorovergebogen over zijn stok met zijn mond vol pruimtabak sterke verhalen vertelde.
“Echt? Is dat waar, opa?” vroegen wij kleinkinderen verbaasd.
“Wie de waarheid vertelt, is het niet waard om naar te luisteren,” antwoordde mijn opa.’

Ex-journalist en media-consultant Jonasson heeft deze eigenschap kennelijk van zijn opa geërfd. Hij schrijft het allemaal onderhoudend op en de lezer zal zeker vaak in de lach schieten bij dit vermakelijke boek.

Het verhaal gaat over de Allan Karlsson die helemaal geen zin heeft om het feest ter gelegenheid van zijn honderdste verjaardag, dat het bejaardentehuis heeft georganiseerd, bij te wonen. Zijn leven wordt er vergald door de kwaadaardige hoofdzuster Alice en vervelende regels, zoals een alcohol- en rookverbod. Op zijn sloffen klimt hij uit het raam en gaat er vandoor. Dit is het begin van een reeks fantastische gebeurtenissen. Het verhaal kent twee lijnen; een in het heden(2005) en een lijn die bijna de gehele twintigste eeuw bestrijkt, waarin wordt beschreven hoe de ongeletterde Allan deel blijkt te hebben uitgemaakt van tal van belangrijke historische gebeurtenissen.

Allan is dus niet zomaar de eerste de beste honderdjarige. Hij heeft zich kranig geweerd in Iran, Rusland, China, Korea en de Verenigde Staten. Voor iemand met zoveel ervaring is het zelfs op honderdjarige leeftijd eigenlijk een peulenschil om geheel onvoorbereid de wereld in te trekken en het er zonder kleerscheuren vanaf te brengen.

Als lezer moet je meegaan met de verzinsels van Jonasson. Dat lukt over het algemeen prima, maar sommige stukken die in het verleden spelen, zijn nogal lang en houden het verhaal dat in het heden speelt, en eigenlijk grappiger is, erg op. Een goede redacteur had Jonasson daarop kunnen wijzen. Ook de epiloog is aan de lange kant. Ondanks deze tekortkomingen is De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween een leuk boek.
In tijden van crisis is het goed om te lachen en wie dit boek leest zal dat zeker vaak doen. Het leert ons trouwens ook dat we ons niet moeten laten kisten door tegenzittende omstandigheden! Dus ook nog een boek met een moraal.

Pieter Feller