Vijftien onbekende Duitse concentratiekampen
Gevangen in het veen – Pieter Albers – Noordboek – 176 blz.
Iedere Nederlander heeft ervan gehoord: de Duitse vernietigingskampen zoals Auschwitz, Sobibor en Neuengamme. Bijna niemand in ons land weet echter van het bestaan van vijftien concentratiekampen in het Emsland, de streek tussen Papenburg in het noorden en Lingen in het zuiden. Ook bij het Duitse publiek waren en zijn deze kampen nauwelijks bekend, het waren Die vergessenen KZ’s, volgens de titel van een in 1983 verschenen boek. Het is aan Pieter Albers, een gepensioneerde leraar uit Emmen, te danken dat we nu kennis kunnen nemen van deze wrede geschiedenis. En de belangstelling is groot: in 2005 verscheen de eerste druk, de elfde druk verscheen in januari van dit jaar.
De eerste drie kampen (Borgermoor, Esterwegen en Neusustrum ), in het destijds nog uitgestrekte en verlaten Bourtangerveen, werden al in 1933 gesticht om politieke tegenstanders van Hitler op te sluiten. Eind 1933 waren hier 4000 gevangenen die zonder technische hulpmiddelen het zware ontginningswerk moesten verrichten. In totaal werden er in de jaren 1933 tot en met 1945 ongeveer 80.000 politieke gevangenen en verzetsstrijders en meer dan 100.000 krijgsgevangenen uit Polen, Frankrijk en Rusland vastgehouden. Ruim 30.000 mensen zijn omgekomen, waaronder 26.000 Russische krijgsgevangenen. De Russen kregen een “speciale behandeling”: ze werden letterlijk doodgehongerd.
Na een algemene inleiding wordt de geschiedenis van elk kamp afzonderlijk behandelt. Daarnaast zijn er enkele hoofdstukken gewijd aan bijzondere personen, zoals Carl von Ossietzky, winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, die in 1938 overleed aan de gevolgen van zijn ontberingen in het kamp Esterwegen.
Het boek is ruim geïllustreerd met foto’s en plattegronden en bevat verder nog een bijlage met routes langs de schaarse overblijfselen van de vijftien kampen.
Gevangen in het veen is een waardig eerbetoon aan de slachtoffers van de Nazi’s en een aanrader voor iedereen met historische belangstelling.
Dick Huitema.
