Vriendschap in een land vol spanning
Drie vriendinnen – Miri Rozovski – Vertaling Sylvie Hoyinck – Wereldbibliotheek – 352 blz.
Miri Rozovski ( Jeruzalem, 1967) schrijft kinderboeken en romans. Met Drie vriendinnen won zij tweemaal de prestigieuze Israëlische Gouden Boek Prijs. Deze roman is het eerste boek van Miri Rozovski, dat in het Nederlands is vertaald. In Israël werd het boek een grote bestseller.
Drie vriendinnen gaat over drie jonge vrouwen, Balli, een meisje dat niet zo snel onder de indruk is. Sjlomkits, slim en verstandig en de onzekere Naäma, die zichzelf graag als slachtoffer ziet. Balli en Sjlomkits waren bevriend geraakt op Balli’s zestiende verjaardag en de vriendschap tussen Balli en Naäma begon op hun zeventiende. In de loop van hun leven ontstaat langzaam een verwijdering tussen de vriendinnen, vooral tussen Balli en Naäma. Maar toch zoeken ze elkaar steeds weer op, ook al hebben ze moeite om met elkaar om te gaan zoals in het begin.
‘Het is moeilijk te achterhalen wat veroorzaakt dat mensen naar elkaar toe of uit elkaar groeien, welke schaduw van de wind, of welke vlaag van herinnering.’
Het is een verhaal over vriendschap en liefde, en over liegen en bedriegen. Ondanks een hele hechte vriendschap, vertellen de vriendinnen niet alles aan elkaar, waardoor ze regelmatig elkaar zullen kwetsen. Het boek beschrijft levens in een land, waar het niet altijd veilig is door de verschillende politieke overtuigingen. Liefdeslevens die niet altijd zijn zoals ze horen te zijn. Drie vriendinnen wordt verteld op een dramatische manier met filosofische zinnen, een verhaal met veel emoties. Maar ook bitterheid, twijfels en onzekerheid komen te voorschijn, herkenbaar voor veel mensen. Het geeft een duidelijke, soms confronterende kijk in het gedachtegoed van een vrouw.
‘Nieuwe innigheid is altijd gevoelig, vervult de lucht met nerveuze verwachtingen en haastige, compacte woorden, de woorden van mensen die elkaar zo goed kennen dat ze de ander kunnen aanvullen en zijn gedachten al kennen.’
Drie vriendinnen is soms moeilijk te volgen, dat komt voornamelijk door de ietwat chaotisch samengestelde zinnen. Alsof de schrijfster zoveel te vertellen had en dit zo snel mogelijk wilde doen. Dit kan ook aan de vertaling liggen, ik had in ieder geval enige moeite om door dit verhaal te komen en heb hier ruimschoots de tijd voor moeten nemen. Drie vriendinnen is geen boek dat je in een dag uitleest. Maar voor de lezer die eens een wat pittigere roman wil lezen en enige lering uit een boek wil halen, is Drie vriendinnen uitermate geschikt.
Beste Sylvie,
In de recensie geef ik aan dat het misschien aan de vertaling ligt, maar ik bedoel hier niet mee dat dit dan niet goed vertaald zou zijn. Ik bedoel hier juist mee dat het in de brontaal waarschijnlijk anders overkomt en dat in de brontaal de zinnen juist niet chaotisch overkomen, maar dat de schrijfstijl typerend is voor de brontaal en de schrijfster. Misschien had ik het inderdaad anders moeten formuleren, maar ik hoop dat nu duidelijk is hoe ik het bedoeld heb.
Met vriendelijke groet,
Wendy Wenning
Beste Wendy,
Laat ik voorop stellen dat ik het fijn vind dat je het boek gelezen en besproken hebt. En dat meen ik uit de grond van mijn hart. Maar het idee dat het boek in de brontaal anders zou lezen dan in de vertaling – dat is dus precies de verkeerde gedachte. Een goede vertaler zorgt ervoor dat je hetzelfde boek, met hetzelfde gevoel in een andere taal krijgt. Een goede vertaler is onzichtbaar, wordt er vaak gezegd en geschreven. En dat is ook zo. Een goede vertaler levert dezelfde leeservaring in een andere taal dan het origineel. Vertalen is veel meer dan het overzetten van tekst; je moet als vertaler ook dezelfde sfeer oproepen als het origineel, de tekst van een roman is immers meer dan alleen de woorden op het papier. Die woorden scheppen een hele wereld met personages en een plot.
Je mag er dus gevoegelijk van uitgaan, dat dit boek hetzelfde leest als in de brontaal. Dit is zoals Rozovski schrijft, dit is haar stijl. Het is een hele eigen stijl, die ook voor het Hebreeuws bijzonder is. Door te suggereren dat de vertaling er de oorzaak van is dat de zinnen chaotisch lopen of chaotisch lezen, leg je de verantwoordelijkheid daarvoor bij mij, de vertaler. Je impliceert daarmee dat ik mijn vak niet zou beheersen.
De meeste mensen hebben geen mogelijkheid om de kwaliteit van de vertaling te beoordelen, het merendeel van de Nederlanders leest geen of onvoldoende Hebreeuws. Het komt het dus neer op een ongefundeerd oordeel. Ik neem aan dat je je kunt voorstellen dat ik dat vervelend vind (en alle vertalers met mij).
Sylvie Hoyinck
Beste Wendy,
Ik ben het met je eens dat 3 Vriendinnen een zeer typische, eigen stijl heeft. Ik vind het uitermate jammer dat je de wat moeilijker toegankelijke stijl direct op het conto van de vertaling (of eigenlijk impliciet – de vertaler) schuift. Moeilijk geschreven boeken in de brontaal leveren moeilijk geschreven boeken in vertaling op. Ik zou een slechte vertaler zijn, wanneer ik in de Nederlandse tekst de stijl van het oorspronkelijke werk niet respecteer. Mijn opdracht is een vertaling te maken die getrouw is aan het origineel.
met vriendelijke groet, Sylvie Hoyinck