Wereldwijde speurtochten van een gedreven botanicus

Op jacht naar planten – Chris Thorogood – Vertaling: Jan Wynsen – Terra – 288 blz.

Chris Thorogood is botanicus en docent aan de Universiteit van Oxford, waar hij de functie van adjunct-directeur en hoofd wetenschap bekleedt bij de botanische tuin en het Arboretum. Daarnaast is hij auteur, ontdekkingsreiziger, regelmatig op tv te zien en een veelgeprezen botanisch illustrator. Deze bekendheid geldt voor het Verenigd Koninkrijk en wellicht het bredere Engelse taalgebied, want ik veronderstel dat zijn naam bij ons tamelijk onbekend is. Van alle boeken die hij schreef is Op jacht naar planten het eerste dat in het Nederlands is vertaald en uitgegeven. Thorogood was volgens eigen zeggen als kind al gebiologeerd door alles wat groeit en bloeit:

“Mijn slaapkamer was een jungle van jampotten, pannetjes en containers met botanische curiosa. Om vat op dit alles te krijgen legde ik alles nauwgezet vast, en schilderde en tekende ik alle planten die ik kweekte. Het was voorbestemd dat ik botanicus zou worden”.

“Ik ben geobsedeerd door planten” meldt de auteur en ik kan beamen dat hij het bewijs daarvoor in ruime mate levert.

Thorogood doet in zeven hoofdstukken verslag van zijn speurtochten naar bijzondere planten in bijzondere milieus. Van tropische wouden tot hete woestijnen en kale rotsen: overal zijn planten te vinden, maar vaak kost het veel moeite en neemt de auteur risico op gevaarlijke paden, bij het beklimmen van actieve vulkanen, op steile hellingen en bij het doorkruisen van moerassig oerwoud waar insecten een plaag vormen en de klamme hitte een geducht obstakel.

Thorogood geeft aan dat het doel van zijn botanische expedities niet altijd dezelfde was: soms het verzamelen van zaden en het verrichten van botanische inventarisaties, soms het vastleggen van de flora van een bepaald gebied, dan weer taxonomische onderzoeksprojecten en het samenstellen van veldgidsen over de flora van een bepaalde regio. Hij werkte daarbij samen met plaatselijke botanische onderzoekers en milieubeschermers.

In dit boek komen per hoofdstuk Engeland en Ierland aan bod, Zuid Afrika, Macedonië, Kreta en Cyprus, Israël, Canarische eilanden, Japan en Borneo. Dit laatste hoofdstuk, gewijd aan de beklimming van de berg Kinabalu in het Maleisische deel van Borneo, was de vervulling van een kinderdroom:

“Ik voelde hoe de berg mij als een magneet aantrok. In 2005 reisde ik door Borneo en dompelde mijzelf onder in de flora van de Kinabalu. Die zomer was één groene waas. Ik genoot van elke vierkante meter natuur op deze plek, bekeek elke orchidee en bekerplant, en noteerde en schetste ze als een bezetene. Binnen één week beklom ik die enorme berg tweemaal. Elke voetstap die ik op de berg zette, voedde mijn verslaving aan planten en deed het zaadje ontkiemen dat al in mijn tienerjaren was gezaaid”.

Het hoofdstuk over de beklimming van deze berg, een botanisch paradijs, vooral voor bekerplanten, maar ook voor talloze andere soorten, is kenmerkend voor Op jacht naar planten.

Thorogood citeert vroegere botanici die dit oord bezochten, beschrijft in lyrische, letterlijk bloemrijke taal taal zijn waarnemingen en bereikt hiermee dat de lezer het gevoel krijgt met hem mee te klimmen en al zijn botanische verrukkingen mee te beleven. Soms neigt zijn schrijfstijl naar het pathetische en enkele keren wordt er een vreemd woord gebruikt, zoals “grondstuk”, waar een stuk grond of een perceel grond, wordt bedoeld. De schrijver doet geen moeite allerlei botanische terminologie te verduidelijken. Hij veronderstelt bij de geïnteresseerde lezer een behoorlijke basiskennis van de materie.

Een van de grootste pluspunten van dit boek heb ik nog niet genoemd: de werkelijk prachtige illustraties in olieverf waarmee Thorogood zijn boek heeft versierd. Zeer gedetailleerd worden een groot aantal bijzondere, prachtige planten afgebeeld. Het omslag toont hiervan een fraai voorbeeld. Het werk wordt gecompleteerd door een uitgebreid notenapparaat en een planten- en plaatsnamenregister. Op jacht naar planten, reizen van een avontuurlijke botanicus, is een fijn boek voor een geïnteresseerd lezerspubliek.

Dick Huitema