De druivenfluisteraar – Ilja Gort

Hoe een varken de maffia verslaat

“In het dorp zeiden ze dat u werk had.”
“O ja, zeiden ze dat?”
“Ja.”
“Wat kan jij dan?”
“Werken.”
Op deze manier maken we kennis met Janty (de anti-held) en de stijl en humor van Ilja Gort.

Janty is een forse, grote man, niet onknap, geboren tussen de druivenstokken, die liever in de wijngaard snoeit, dan dat hij ergens veel woorden aan besteedt. Hij praat, eigenlijk is het fluisteren, wel met de druiven. Hij zoekt de plaats waar hij de energiestromen van de plant kan voelen. Die plek noemt hij ‘nœud’. Hij heeft een ouderwetse, maar meer dan uitstekende snoeischaar, waarmee hij zijn motto waar maakt: “snoeien doet bloeien”. Een motto dat hij niet alleen bij de druiven gebruikt.

Bij zijn eerste baas, Gargouille, brengt hij een verwilderd perceel weer tot bloeit en samen met de boer drinkt hij de daaruit voortgekomen lekkere wijn. Ook leert hij hier Bellefleur kennen, een truffelvarken dat de kostbare truffels moet opsporen. Zij is er uitmuntend in, maar helaas kan ze niet van de kostbare paddo’s afblijven en snoept voor honderden euro’s zelf op. Gargouille krijgt na een date een nieuwe huisgenote met truffelhond. Bellefleur dreigt bij de slager te eindigen. Dat is teveel voor Janty. Hij vlucht met het varken. Onderweg breekt Bellefleur letterlijk in bij een eliteparty, waar truffels geserveerd worden. Nu wordt hij ook door de politie achterna gezeten.

Hij komt terecht bij Aurélie, maar moet ook daar weer weg nadat zij ervan gehoord heeft dat Janty en het varken gezocht worden. Als dank krijgt hij van haar een blauwe deux chevaux. Hij is op zoek naar zijn tante en vindt haar, nadat hij eerst voor de tweede keer Bellefleur van de slager heeft gered. De truffelhond van buurman Grands Pieds is overleden en Janty gaat proberen zich met Bellefleur aan hem te verhuren om het kostbare spul te zoeken. Maar weer gaat Bellefleur in de fout. Het loopt zelfs op een schietpartij uit. Janty moet opnieuw de biezen pakken.

Onderweg wordt Bellefleur ziek. Janty probeert een klooster in de bergen te bereiken. Het is alleen per kabelbaantje te bereiken. Dan ontmoet hij de journaliste Leonie Fougard die daar verblijft en samen bereiken ze het klooster. Bellefleur knapt op door de goede zorg van Broeder Anselmus en Leonie vraagt Janty met haar mee te gaan naar Piemonte, wat hij in dank aanvaard. Zij wil proberen hem te leren praten. Na een hele tocht, zij op de motor en hij in de eend bereiken ze Alba, de wereldtruffelhoofdstad.

Leonie moet daar zijn voor haar blad Figaro. Ze wil van Farolo opheldering over het een en ander met betrekking tot de productie van Notelli, een soort chocoladepasta. Samen logeren ze bij Gabrielle en Alberto in een agro-B&B. Alberto vindt een manier om Bellefleur van het eten van truffels af te houden, door het varken een croissant met Notelli voor te houden. Janty heeft ook ‘nœuds’ ontdekt bij Bellefleur, zodat hij het varken beter onder controle kan houden. Dit zal later nog een belangrijke ontdekking blijken te zijn. Leonie wordt bij Farolo van het kastje naar de muur gestuurd. Even later vindt zij in Giovanni een informant die wel wat kwijt wil over het bedrijf. Dat wordt hem noodlottig en Janty en Leonie moeten op de vlucht om ook niet zelf slachtoffer te worden. Maar dan onderweg … enfin, leest u dat zelf maar.

Janty is een veel complexer personage dan je in het begin zou vermoeden. We komen steeds meer over hem te weten. Waar hij vandaan komt, waarom hij zo weinig spreekt en waarom hij zich zo tussen de druiven thuis voelt. Pas tegen het eind van het boek komen we iets over zijn problematische jeugd te weten. Zeer frappant daarbij is dat hij een soortgenoot ‘ontmoet’, met dat verschil dat hij “schaap” is gebleven, terwijl die ander “wolf” is geworden. Leonie is een vlotte mondaine meid met een goed hart, zowel in haar werk als in de omgang met Janty. Gort suggereert misschien dat er tussen de twee iets opbloeit. Bellefleur is een kostelijk, onverbeterlijk ‘personage’, waarop de auteur zijn humor goed kan botvieren. Ilja heeft zijn personages zeer goed getroffen.

Ook de manier van schrijven is zeer aanstekelijk en beeldend. Je proeft er de liefde voor mens en dier voortdurend in. Zijn fascinatie (mag ik het wel noemen) voor het echte leven in Frankrijk en Italië spreekt boekdelen. Alles zeer gedoseerd en nergens storend moralistisch. En dan ook nog eens met zoveel humor. Als Leonie voor Janty uit op de motor rijdt en het rode haar vanonder de helm wappert, mompelt Janty: “Snoeien doet bloeien”.

Het verhaal is niet echt complex. De figuren, op Janty na, hebben niet zo veel diepgang en ik vraag me af of de figuur van Toto niet wat ongeloofwaardig is. Maar oh, wat ben je steeds benieuwd wat er nu weer gaat gebeuren, zo wordt je er door het verhaal ‘ingezogen’. En laat dat nou precies de bedoeling van Ilja Gort zijn. Dat was ook zo in De vulkaan (2017), De vrouwenslagerij (2012), Château Fatale (2015) en De geluksvogel (2013) (voorheen Het Merlot mysterie – 2008). Lezen dus!

Kees de Kievid

Meer van Ilja Gort