Vlaag van waanzin – Marianne en Theo Hoogstraten
Overtuigt met vakmanschap
Vanaf 2013 hield het pistool waarmee Vincent van Gogh vermoedelijk zelfmoord heeft gepleegd, Marianne en Theo Hoogstraten bezig. Die fascinatie mondde twaalf jaar later uit in hun roman Vlaag van waanzin, waarin ze de laatste weken van Van Goghs leven reconstrueren vanuit het perspectief van de herbergiers Arthur Gustave Ravoux en zijn vrouw Louise, eigenaars van de Auberge Ravoux in Auvers-sur-Oise. Daar woonde Van Gogh zijn laatste twee maanden, en daar schilderde hij ook meerdere portretten van Adeline Ravoux, hun dochter, en van haar vriendin Charlotte.
Kennismaking
Wanneer Vincent voor het eerst de herberg betreedt, schrikt Louise van zijn uiterlijk, hij doet haar denken aan een vogelverschrikker. Niet veel later hoort ze haar zuster Elodie roddelen over ‘die rode gek’, en wanneer haar dochter Adeline vertelt dat Vincent haar heeft gevraagd te poseren, is Louise ervan overtuigd dat ze een gevaarlijke man in huis heeft gehaald.
Adeline
Ondanks haar moeders bezwaren poseert Adeline toch stiekem voor Vincent. Tijdens hun diepe gesprekken durft ze hem uiteindelijk ook te confronteren met de roddels. Zijn eerlijke, ontwapenende reacties maken diepe indruk op haar en bevestigen het beeld dat ze al van hem had. Vanaf dat moment zal ze het altijd voor hem opnemen tegen iedereen die hem kwaad wil doen.
Brieven
De auteurs verweven in het verhaal ook Vincents brieven aan zijn broer Theo, diens vrouw Jo, en aan Rachel, de vrouw op wie hij verliefd is. Die brieven geven een prachtig inkijkje in Van Goghs gevoelsleven: zijn eerlijkheid, zijn kwetsbaarheid en zijn ontembare drang om te schilderen. Als lezer zie je zó duidelijk hem voor je, de auteurs hebben met hem een ijzersterk karakter neergezet dat liefheeft, werkt en piekert zoals jij en ik zouden kunnen doen. Je kunt niet anders dan met hem meeleven, want zijn gedachten en emoties voelen volkomen authentiek aan.
Het pistool
Herbergier Gustave bezit een pistool, maar op een dag merkt Louise dat het verdwenen is. Tot haar ontzetting blijkt Gustave het te hebben verkocht aan René, een onbetrouwbare, maar rijke, jonge man uit het dorp. Wanneer René later op een avond met zijn vrienden op het terras van de herberg verschijnt en Adeline en Charlotte lastigvalt, schiet Vincent woedend te hulp. Alleen dankzij Vincents vrienden wordt een ergere confrontatie voorkomen, zij brengen de volkomen geschokte schilder terug naar zijn kamer.
Charlotte
De vriendin van Adeline, is ontslagen bij het nabijgelegen kasteel nadat ze een dure vaas heeft laten vallen. Via de broers René en Gaston hoort ze nare verhalen over Vincent, die ze met Adeline deelt. Wanneer Adeline Vincent hiermee confronteert, vertelt hij openhartig wat er werkelijk is gebeurd. Zijn brief aan zijn broer over dit incident laat de lezer opnieuw zien hoe eerlijk en bewogen hij was. Tegelijkertijd wordt steeds duidelijker dat de eerst zo vrolijke en uitbundige Charlotte iets verbergt, iets wat langzaam maar zeker aan het licht komt.
Louise
Aanvankelijk moet Louise niet veel van Charlotte hebben, zij vindt haar veel te bijdehand en eigenlijk niet geschikt als vriendin voor haar dochter, maar gaandeweg toont zij ook haar warmere, menselijkere kant. De auteurs weten haar ontwikkeling subtiel neer te zetten: van een wantrouwige, nuchtere vrouw tot iemand die toch begrip en compassie kan opbrengen.
Tijdsbeeld
Marianne en Theo Hoogstraten schetsen overtuigend en met precisie het tijdsbeeld van het eind van de negentiende eeuw: de sociale verhoudingen, de vooroordelen, de zedige moraal en de beperkte middelen waarover politie en dorpsbewoners beschikten in een tijd zonder forensische technieken. Alleen de twee politiemannen die de zaak onderzoeken, lijken zich er wel erg gemakkelijk van af te maken.
Nawoord
In het nawoord beantwoorden de auteurs de vragen die na lezing van dit boek nog kunnen blijven hangen. Daaruit blijkt hoeveel zorgvuldige research aan Vlaag van waanzin ten grondslag ligt, en met hoeveel vakmanschap en plezier de schrijvers aan dit project hebben gewerkt. Hun visie op de vraag of Van Gogh daadwerkelijk zelfmoord pleegde, is helder en na het lezen van hun boek en de toelichting kan ik me daar volledig in vinden.
Boek bestellen!
