Aangrijpend kijkje achter de schermen van een tbs-kliniek

Ervaring niet vereist – Léonie Holtes – Podium – 223 blz.

Ervaring-niet-vereistLéonie Holtes studeerde klinische psychologie en volgde een postdoctorale opleiding journalistiek. Ze werkte anderhalf jaar in een tbs-kliniek, waar ze begon als stagiaire en opklom tot forensisch psycholoog met een eigen patiëntenafdeling. In Ervaring niet vereist toont ze de werkelijke dilemma’s die ze in te praktijk is tegengekomen. Maar door een wrange speling van het lot heeft Holtes haar definitieve manuscript nooit bij haar uitgever kunnen inleveren. Ze kreeg psychoses – die overigens compleet los staan van haar ervaringen in de tbs-kliniek – en pleegde in 2011 zelfmoord. Twee jaar na haar overlijden verschijnt haar boek Ervaring niet vereist alsnog, met een nawoord van Volkskrant-journalist Tonie Mudde.

Wanneer Holtes als stagiaire de tbs-kliniek binnenkomt, merkt ze al dat vrijwel niemand echt weet wat er achter de gesloten deuren van de kliniek speelt. Ze loopt tegen een hoop dilemma’s aan. Hoe zorgvuldig wordt de diagnose van een patiënt eigenlijk gesteld? Waarop zijn de therapieën gebaseerd? En hoe staat het met de opleiding van een therapeuten? Ze geeft een kijkje achter de schermen bij een tbs-kliniek.

“Ik had het me niet eerder gerealiseerd: het postadres van tbs-patiënten is hetzelfde als dat van de tbs-kliniek. Het is hun woonadres. Ik zag een tbs-kliniek altijd als een soort gevangenis, waar patiënten hun tijd uitzaten tot ze weer naar huis konden. Maar eigenlijk wás de tbs-kliniek hun huis. De plek waar ze gemiddeld meer dan zeven jaar opstaan en naar bed gaan. Waar ze elke dag de tafel dekken, hun brood smeren en gezamenlijk voorgekookte avondmaaltijden eten. Ze draaien er wasjes, roken een sigaretje in de tuin, liggen ’s avonds op de bank te zappen. Hun ‘cel’ is naar eigen smaak ingericht, eerder een woon- annex slaapkamer. Met planten, muziekposters aan de muur, fotolijstjes op het bureau. Ze houden er zelfs hun huisdieren – parkieten en vissen only.”

In de media krijgen wij, als buitenstaanders, alleen negatieve verhalen te horen. Bijvoorbeeld als er een tbs’er is ontsnapt en daarbij voor problemen zorgt. Toch ligt het probleem niet alleen bij hen. Holtes neemt ons mee vanaf haar eerste stappen in de kliniek, en laat ons zien dat er meer aan de hand is. Door tijdgebrek en een enorm personeelstekort, krijgt Holtes al snel meer verantwoordelijkheden dan ze als beginner aankan en merkte ze al snel dat daarvoor ook regels regelmatig niet worden nageleefd. Officiële richtlijnen en vragenlijsten ontbreken soms, waardoor er te veel wordt vertrouwd op de intuïtie van de therapeut, terwijl zij ook slechts mensen zijn die fouten kunnen maken. Dit leidt tot schimmig tot stand gekomen conclusies. De vraag is niet: Zijn de tbs’ers te genezen. Maar: Zijn ze überhaupt wel allemaal ziek?

Holtes vertelt een aangrijpend verhaal. Ze vertelt het wel vlot en eindigt ieder hoofdstuk met een rasechte cliffhanger. “Vlak na het verschijnen van dit rapport werden de gevolgen van het personeelsproblemen in mijn eigen kliniek zichtbaar. Het begon met een ernstig incident. En wel op mijn eigen afdeling.”

Ervaring niet vereist is indrukwekkend, met scherpte observaties en persoonlijke vraagstukken. Zoals hoogleraar forensische psychologie Corine de Ruiter, op de achterflap, terecht opmerkt: “Holtes’ kritische reflecties zijn nog steeds actueel. Haar openhartige getuigenis verdient een breed lezerspubliek”.

Felice Beekhuis

Andere recensies

De ballade van het vuur – Olivier Mak-Bouchard – Vertaling: Lidewij van den Berg en Sandra Verhulst – Meulenhoff – 256 blz. De verhalen in dit boek vormen een ketting. In het eerste verhaal komt een bijfiguur voor die in het tweede verhaal de...
Lees verder Categorie: Roman
| Reageer!
Een hoofd vol vlammen – Peter Schrijvers – Horizon – 413 blz. De roman speelt zich af tijdens krap twee weken in september 1944. De geallieerden rukken op naar het noorden en hebben net de Belgische regio rond Borgloon-Tongeren in het zuiden van de...
Lees verder Categorie: Thrillers & Spanning
| Reageer!
Dorst! – Leonard Boekee – Ark Media – 32 blz. Dit prentenboek gaat over Tabitha, een hert dat door grote droogte in een dorre omgeving is komen te wonen. De groene bladeren aan de bomen zijn verdwenen. De planten zijn bruin. De heldere poelen...
Lees verder Categorie: Prentenboek
| Reageer!