Bestsellerauteur met een psychose

Strijken – Carry Slee – Illustraties Rudolf van Maanen – Arbeiderspers – 263 blz.

Johan van Tongeren is een bestsellerauteur. Op een avond belt een man aan die nogal op hem lijkt, Lucas(later blijkt dat Van Tongerens tweede voornaam te zijn). Familie, denkt Johan. Een hallucinatie, denkt de lezer. De man weet namelijk precies waar Johan mee bezig is. Hij heeft een oud manuscript opgediept dat nogal autobiografisch is en denkt er tien jaar later mee uit de voeten te kunnen om er een roman van te maken, maar dat lukt hem niet. Hij loopt helemaal vast, duidelijk een writer’s block.

Omdat er afspraken zijn gemaakt voor een grote tournee door het land, waarbij hij ook zijn nieuwe roman zal aankondigen, moet hij toch echt een idee krijgen. Krampachtig gaat hij op zoek. Zijn uitgever dringt ook aan op de titel van het boek en een korte inhoud. Van Tongeren probeert van alles, maar het lukt domweg niet. Hij gaat zelfs plannen bedenken om onder de tournee uit te komen, maar Lucas – zijn tweede stem – voorkomt dat en loodst hem naar zijn volgende optreden. Die optredens verlopen eigenlijk goed. De buitenwereld merkt blijkbaar niets van Van Tongerens geestelijke worsteling.

Tijdens een lezing wordt hij ‘ontvoerd’ door de vogel Garuda, die hem naar een eiland brengt. Hier begint de psychose. Op het eiland verblijven meer mensen, een model, een acteur, een medium, een generaal, een projectontwikkelaar, een presentator en een carrièrevrouw die een kind wil. Zijn dat afsplitsingen van de schrijver of mogelijke personages voor zijn boeken? Uiteindelijk vlucht hij op een boot met de generaal. Tijdens de reis springt de generaal overboord. Van Tongeren komt alleen aan in een stad waar hij een ‘schrijfduel’ moet uitvechten met een andere schrijver. Hij ontmoet er zijn muze Vevina, schrijft voor het duel een liefdesgedicht, maar verliest dat en dreigt samen met haar in een reusachtige papierversnipperaar te worden gegooid. Gelukkig worden ze gered door de vogel Garuda.

Via metaforen probeert Slee duidelijk te maken voor wat voor problemen een schrijver – een succesvol schrijver – kan komen te staan. Hij moet buigen, hij moet kruipen, hij moet zich blootgeven. Poëzie wordt niet gepruimd. Het volk wil ranzige erotica, simpele pulp. De schrijver wordt opgejaagd door de uitgever en zijn publiek om boeken te leveren die vooral niet teveel moeten afwijken van zijn vorige werk. Kortom, de schrijver moet concessies doen. Hij moet steeds maar inspiratie vinden en zijn publiek behagen. Echt noodzakelijk is dat voor een bestsellerauteur toch niet? Een bestsellerauteur als Van Tongeren – hij verkocht van één titel al 400.000 exemplaren – kan rustig gaan rentenieren en boeken naar eigen smaak, zelfs poëzie gaan schrijven als hij dat zou willen. Maar hij is verslaafd aan succes.

Tegen het eind van het boek wordt Van Tongeren geconfronteerd met zijn verleden. Hij ontmoet in zijn psychose zijn oma, zijn opa, zijn moeder en vader. Dan blijkt dat het writer’s block niet alleen wordt veroorzaakt door het succes en het krampachtig vastklampen daaraan, maar ook door andere oorzaken. Ineens wordt duidelijk waar de titel Strijken vandaan komt. Er is iets gebeurd in de strijkkamer van zijn moeder, maar wat?

Slee is zelf een bestsellerauteur, ze verkocht meer dan 4,5 miljoen boeken. Voor het geld hoeft ze niet meer te schrijven. Dit boek schreef ze omdat ze het moest schrijven, van zichzelf. Het werd aangekondigd als iets heel anders dan haar andere werk. Al haar boeken verschijnen bij Dutch Media, maar voor dit boek week ze uit naar de Arbeiderspers.
Op bladzijde 254 doet Van Tongeren hetzelfde. Hij gaat een boek schrijven over zijn vader en wil het bij een andere uitgever laten uitgeven. “Ik vraag me zelfs af of het wel binnen jouw fonds past. Maar ik voel dat ik het moet schrijven.”

Het thema van de roman is interessant- een schrijver die in een psychose belandt en wat dat doet met zijn inspiratie, maar de taal is nogal kaal, met veel korte zinnen en doet denken aan de schrijfstijl uit haar jeugdboeken. Volwassen lezers willen toch iets meer. Van een poëtische, beeldende taal was het boek beter geworden. Maar Slee heeft haar punt gemaakt. Een bestsellerauteur – deze heeft natuurlijk wel een heel troebel verleden – heeft het echt niet gemakkelijk met zijn/haar carrière. Enfin, over een slecht verkopende auteur zullen we het dan maar niet hebben.

Pieter Feller